Laura van Dolron leest ‘de proloog van de proloog van de proloog’ voor aan drie spelers. Ze zitten naast elkaar op een Gispen-achtige stoel op het podium. Ze zegt dat ze de hele dag aan de spelers heeft gedacht, aan hun haar, hun dictie, de gebaren die ze maken. Het is een mooi, intiem loflied. Aan elke speler stelt ze een specifieke vraag. Of de blanke Greg Nottrot bijvoorbeeld een zwangere, zwarte vrouw zou willen of kunnen spelen. ‘Als je vraagt of het moet, dan is het niet goed’, concludeert Van Dolron. De voorstelling Self-fulfilling prophets noemt ze een ’theatrale blind date’. Dat klinkt spannend. Toch laat de uitwerking veel vragen over.

Laura van Dolron viert haar 15-jarige jubileum in het theater. Ze verwierf terecht grote bekendheid met haar intelligente stand-up filosofie. Nu wil ze met Self-fulfilling prophets een ode brengen aan de acteur die ‘meestal in dienst staat van het concept van de regisseur’. De belofte is dat de voorstelling ’try-out, première en laatste voorstelling in één’ zou zijn en dat de acteurs op de avond zelf voor het eerst de tekst zouden zien. Laura van Dolron zou hen live regisseren.

Dat gebeurt slechts ten dele. Nadat Van Dolron haar proloogtekst heeft voorgelezen krijgen de drie spelers de gloednieuwe, want diezelfde dag geschreven tekst in handen. Van Dolron neemt plaats op de regisseursstoel met prominent haar naam erop, een ‘cadeau van haar ouders’, zoals ze verontschuldigend zegt.

Dan lezen de acteurs de tekst voor, nauwelijks of nagenoeg niet geregisseerd door Van Dolron, slechts af en toe een leesaanwijzing. Degenen die een filosofische variant verwachtten van bijvoorbeeld De vloer op komen bedrogen uit. Er werd niet geacteerd, er werd niet geregisseerd, er werd slechts voorgelezen. Ook de belofte van ‘een spannende mix van engagement, kwetsbaarheid en humor’ miste ik. Onwennig is misschien wel het sleutelwoord. Als na 55 minuten het einde er al is, dan blijft het publiek met een afwachtende verbazing achter: was dit het nu?

Ingewijden weten dat de drie spelers Greg Nottrot, Bart Slegers en Lotte Heijtenis zijn. Van Dolron stelt hen niet voor, geeft geen achtergrond. Dus de niet-ingelichte toeschouwer kan hun aandeel op geen enkele manier in een context plaatsen. De toeschouwer krijgt geen contact met de spelers: ze kijken strak neer naar hun tekst, zonder enige oogopslag naar het publiek. Eigenlijk ontstijgt de ‘voorstelling’, als de toneelavond die naam mag dragen, nauwelijks een eerste lezing met alle voorleesfouten, personages die de verkeerde tekst voorlezen en meer onwennigheden van dien. In theatraal opzicht is Self-fulfulling prophets onvoldoende.

Gelukkig redt de tekst veel. Uitgangspunt is de identiteit van een toneelspeler in het hoofd van de regisseur. Is de acteur zichzelf, speelt hij zichzelf of is hij of zij slechts een hersenschim, een fantoom, in het hoofd van de regisseur. Over zichzelf zegt Van Dolron, niet zonder enige ijdelheid, ‘dat ze zichzelf graag in moeilijke posities brengt’. Maar hoe gevaarlijk is deze voorstelling? Nauwelijks. Van Dolron zit aan de zijkant van het toneel met de rug naar de toeschouwers. En het drietal acterende spelers zit diep voorovergebogen over hun witte vellen papier. Hun teksten hebben beslist een hoog niveau. Maar dat is niet waarom we naar het theater komen.

In de tekst herkennen we de thema’s uit eerder werk, zoals Wij en Liefhebben. Het zijn echte Van Dolron-teksten waarin twijfel en slimme omkeringen de toon aangeven. Degene die niet of nauwelijks bekend is met de spelers, krijgt geleidelijk aan toch inzicht in hun drijfveren en gedachten. Hoe is het bijvoorbeeld voor Bart Slegers om bij Toneelgroep Amsterdam te repeteren en te spelen? Daar kan Van Dolron zich geen voorstelling van maken. Greg Nottrot is artistiek leider van het Nieuw Utrechts Toneel en Lotte Heijtenis is in Vlaanderen bekend van televisie en film. Slegers is een begenadigd acteur, maar zo, gekluisterd aan de stoel, werkt het niet echt. Hij is vooral een fysiek acteur. Dan blijft dit beeld achter: drie spelers die statisch en zonder enige aandacht voor het publiek in zichzelf gedoken tekst voorlezen. Echt spannend live-theater is dit niet.

Foto: Sonja van Dolron