‘Ik heb geen moord begaan, ik heb gehandeld uit principe,’ zegt Raskolnikov, de hoofdpersoon uit Dostojevski’s fenomenale roman Schuld en boete, ook vertaald als Misdaad en straf (1866). Acteur Joost Dekker van het Bonheur Theaterbedrijf Rotterdam vertolkt een timide, hardop denkende en beheerste Raskolnikov. Hierdoor accentueert bewerker en regisseur Peter Sonneveld dat Raskolnikov geen bezeten moordenaar is, evenmin een man die in een vlaag van verstandsverbijstering handelt. Dekkers hoofdpersoon weet elke seconde wat hij doet, waarom hij handelt zoals hij handelt.

De voorstelling zet spectaculair in. Zodra het woord ‘bijl’ valt als Raskolnikovs moordwapen, springt er een witte balk los van het plafond. Daarna nog een. Als witte bijlen, schitterend uitgelicht door Paul van Laak, klieven de bijlen de ruimte. Naderhand zal blijken dat Raskolnikov een woekeraarster en haar zuster met de achterkant van een bijl op gruwelijke wijze heeft vermoord. Ontwerper Jasper Niens laat vervolgens de steunbalken loskomen van de zoldering en kantelen, terwijl lichtflitsen door het donker schieten. Het zijn opvallend symbolische beelden die aanduiden dat Raskolnikovs geest misschien niet zozeer verward is, als wel aan een herijking van vaste waarden toe is.

Raskolnikov is ervan overtuigd dat de woekeraarster die hij vermoordde een kwaadaardig wezen is dat glorieert bij de gratie van slechtheid. Dat hij tijdens de moordpartij óók haar zus moet vermoorden, uit angst voor verraad, past niet in zijn plan. Wanneer hij verliefd wordt op Sonja (Sarah Jonker), een vrouw die christelijk levensbesef én prostitutie in zich verenigt, begint zijn geweten te knagen. Ook politierechter Porfiri (Ruurt de Maesschalck) weet Raskolnikov zo te bespelen dat zijn zelfrechtvaardiging geleidelijk verandert in boete en schuldbesef.

Het spelen van Dostojevski stelt de theatermaker voor problemen. Zijn personages zijn eerder dragers van ideeën dan dat zij werkelijk dramatische figuren zijn. Aan dit euvel ontkomt de voorstelling niet, hoe vakkundig, knap en innemend ook geregisseerd en gespeeld. Joost Dekker is een rationele Raskolnikov. Het sterkst is hij in de schitterende scènes waarin hij met gevoel voor pathos en sprekend detail vertelt over de moord, over het druipende bloed, over de kracht waarmee hij de bijl op het hoofd van de woekeraarster terecht laat komen. Dan komt zijn personage prachtig op dreef en besef je als toeschouwer dat hij daadwerkelijk de moord móest plegen. Uit drang tot rechtvaardigheid. En dit brengt hem dichtbij de christelijke Sonja. Zo slaat moord om in goedheid en straf in boete. Dat proces maakt Bonheur op fraaie wijze inzichtelijk.