In de nieuwste voorstelling van audiotheatermaker Marte Boneschansker staan de donkere kanten van de mens centraal. Voor het eerst in haar oeuvre mag je je als bezoeker ook zelf blootgeven.

Marte Boneschansker is een kunstenaar van wie je wel kan zeggen dat ze een herkenbare artistieke signatuur heeft. In voorstellingen als Bloos, Tourist, Rouw en Uit Huis creëerde ze voorstellingen die het midden houden tussen documentaire en fictie, en waar het publiek steevast in een andere werkelijkheid wordt ondergedompeld (ook dankzij vaste scenografen Geartsje van der Zee en Katrijn Westland en geluidstechnicus Arno Peeters). Intimiteit staat altijd centraal: de mensen die je via koptelefoon hoort spreken vertellen over hun diepste zielenroerselen, of het nu over seksualiteit, verlies, globale ongelijkheid of uithuisplaatsing gaat.

In haar nieuwste voorstelling SCHADUW staan de duistere kanten van de mens centraal. Bij aankomst worden de bezoekers een voor een naar tentjes geleid, van materiaal en kleur die goed opgaan in de aardse en bosrijke omgeving – het is bijna alsof je ondergronds gaat (de vormgeving is weer voor rekening van Van der Zee). Ieder tentje is gekoppeld aan één ander tentje – en zo vorm je dus anoniem een duo met een andere bezoeker. Gedurende de voorstelling, zo wordt ons aan het begin uitgelegd, zal je met de ander in gesprek gaan over je eigen schaduwzijden.

Voor het zover is, krijg je eerst andere stemmen te horen. Zoals gebruikelijk in de voorstellingen van Boneschansker heeft de maker enkele mensen geïnterviewd over het thema van de voorstelling, wat intieme ontboezemingen oplevert. De anonieme gesprekken resulteerden in bekentenissen over diefstal, vreemdgaan, jaloezie, sadisme en pathologisch liegen, en dat levert een sterk collectief portret op van wanneer en waarom mensen over morele grenzen gaan (die van zichzelf, van de maatschappij of van naasten).

Het is alleen jammer dat Boneschansker in haar voice-over iets te duidend is. Meerdere keren herhaalt ze dat de opzet van de voorstelling is om ons in het reine te laten komen met onze schaduwzijde, dat duisternis onderdeel is van het leven, dat het open zijn over onze duistere kanten helend kan werken, etc. etc. Ook het terugkerende mantra van muzikant/zanger OTION dat gebruikt wordt voor scène-overgangen (En langzaam smelt de pijn/langzaam smelt de angst/langzaam smelt de schaamte) draagt bij aan een wat neerbuigende sfeer, alsof we allemaal spiritueel onwetende wezens zijn die de begeleiding van hogepriesters nodig hebben.

Het muzikale ontwerp is veel succesvoller in het creëren van een wereld waaraan je je kan overgeven. Het is een combinatie van zeer gelokaliseerd geluid (uit een ‘luisterschelp’ in de tent zelf) en geluid dat van buiten over het hele terrein schalt – de muziek van OTION combineert zijn zangstem, een live trombonist en een soundscape die klinkt alsof die van onder de zeespiegel vandaan komt. De alomtegenwoordigheid van het geluid laat de voorstelling voortdurend schakelen tussen het intieme onderhoud met de persoon naast je en het besef dat iedereen zo zijn eigen schaduwzijdes heeft.

Dat gesprek met de ander wordt gekaderd door acht vragen die je elkaar kan stellen, zoals ‘Waarvoor heb je jezelf moeten vergeven?’ of ‘Welk gedrag van jezelf vind je moeilijk te verdragen?’. Het levert in beginsel boeiende gesprekken op – maar iedere vraag wordt binnen de kortste keren alweer door de stem van OTION onderbroken, net als het spannend of echt diepgravend begint te worden.

Hetzelfde geldt ook de andere kant op: de fragmenten uit de van tevoren opgenomen interviews zijn te kort om echt te beklijven. Ik had wel een half uur of langer naar het verhaal van de nauwelijks berouw tonende dief, of de vrouw die over een verkrachting loog, of de extreem sereen klinkende sadist willen luisteren, maar we krijgen slechts enkele minuten met ze.

Zo versterken de twee sporen van SCHADUW elkaar niet, maar zitten ze elkaar eerder in de weg. De breedte van het nieuwste werk van Boneschansker gaat ten koste van de diepte.

Foto’s: Stephan Wolven (foto 1 en 2) en Stuart Acker Holt (foto 3)