Van niets wetend nam ik woensdagavond de NDSM-pont vanaf het Centraal Station naar de voormalige werf. Ik ging erheen voor het Over het IJ Festival en de voorstelling Safe Zone. Plots werd er op het voordek gezongen, eerst zacht, daarna luider. Een koorzang van prachtige muziek. Het gaf de overtocht een mooie sfeer. Daarna meldde ik me in het festivalhart aan voor de voorstelling. In begeleiding gingen we terug naar de steiger, en ja, Safe Zone speelt zich af heen en weer op de pont. Het is een audiotour gemaakt door Hilde Tuinstra (tekst en regie) en Petra Ardai (tekst en spel) van de nieuwe groep Shift Happens. De locatie van de pont is een slimme vondst, want als iets onvervreemdbaar bij het festival op de voormalige scheepswerven hoort, dan is het wel de tocht over het IJ erheen.

Via de koptelefoons luisteren we naar een poëtische tekst over de dagelijkse bedreigingen van ons hart, van ons hoofd. We krijgen een miljoen data binnen, elke seconde, en een geheimzinnige macht zou over ons waken, over onze safe zone, of wij wel bestand zijn tegen die overvloed aan impulsen. Een vrouwenstem fluistert in ons oor dat haar instantie onze hersenen bewaakt. Begrippen als algoritmen, data, pixels vormen de basis van de tekst. Voor de relatief onbekende in de digitale wereld is het soms hinderlijk niet te volgen.

Wel is het begin herkenbaar en duidelijk: voelen we ons wel veilig op de pont, tussen die talloze andere reizigers? Zijn we niet bang voor tasjesdieven? Vinden we het niet bedreigend dat er geen detectiepoortjes bij de entree staan? Vragen die ons opeens heel anders naar een passage per pont doen kijken. De toeschouwers staan verspreid op het achterdek, dat op de terugreis natuurlijk voordek wordt.  Tussen ons is geen interactie, ieder luistert voor zich.

Koorleden staan verspreid tussen de passagiers: het onderscheid is niet goed te maken. De pont is de safe zone, de veilige wereld waarin we ons bevinden. Het is opmerkelijk – en ook wel een beetje jammer – dat de tekst op geen enkele manier wijst naar dat wat we zien, zoals het spectaculair flatgebouw Steigerpont, Eye, Gerechtshof, Stenen Hoofd, A’dam Look Out Toren. Ik begrijp dat het geen toeristische route moet zijn, maar enige aanknopingspunten met de plekken waarlangs we varen, of iets van de geschiedenis van de NDSM-werf, zou toch wenselijk zijn. Nu is de abstractie wel zeer groot en de tekst te oninteressant om echt te boeien.

Dan zet het onzichtbare koor in onder leiding van dirigent Roy Voogd. Navraag leert dat ze een lied zingen van de Russische componist Rachmaninov, zijn bewerking van het lied Ave Maria. Het klinkt prachtig, en geheimzinnig, deze Russische klanken op het IJ. Maar het stelt ook vragen: waarom dit Russische lied? Ik heb er geen verklaring voor. Zo blijft er te veel onbeantwoord op deze dubbele overtocht. Meer helderheid en meer concrete verwijzingen hadden Safe Zone een stuk sterker gemaakt. Van wat ik op het Over het IJ Festival heb gezien, is me opgevallen dat tal van voorstellingen niet echt af zijn. Ik vrees dat het festival, dat met allerhande labs en verdiepingsgesprekken erg naar binnen gekeerd lijkt, met een strengere artistieke selectie en begeleiding wel wat kan winnen.

Luister hier naar de podcastrecensie van Safe Zone voor De Theaterpodcast.