Blanke kolonisten hielden zwart Afrika eeuwenlang onder de duim. Maar de zwarte bevolking ging zo nu en dan ook bijna kopje onder door haar eigen geloof in geesten en verschijningen. Jeugdtheatervoorstelling Red Earth Revisited van Speeltheater Holland Studio en Assitej Zuid-Afrika vertelt de geschiedenis van de Zuid-Afrikaanse Xhosa rond 1856. Hun geloof bracht de Xhosa toen aan de rand van de afgrond, terwijl de Britse gouverneur vanuit zijn luie stoel toekeek. Red Earth Revisited is een charmante, zwarte muziektheatervoorstelling, aangevuld met poppenspel.

In een even simpel als fraai decor vertelt de voorstelling het waargebeurde negentiende-eeuwse verhaal van de Xhosa, het volk van Nelson Mandela, in de provincie Oost-Kaap in Zuid-Afrika. De Xhosa waren toen bijna van de aardbodem verdwenen. In Zuid-Afrika is het oorlog tussen de koloniserende Britten en de Xhosa, en de Afrikanen dreigen het onderspit te delven. Dan krijgt het vijftienjarige Xhosa-meisje Nongqawuse een visioen. Ze hoort haar voorvaderen, in de gedaante van een soort vliegend spook, zeggen dat de Xhosa hun vee moeten doden en hun graan moeten verbranden. Alleen door dat te doen, door hun eten te vernietigen dus, zullen ze winnen van de Britten. Die voorspelling is wrang, want op dat moment lijdt het vee van de Xhosa aan een mysterieuze ziekte waaraan het sterft. Een deel van het volk gaat mee in de voorspelling, een deel wendt zich ervan af. Die tweespalt speelt de koloniserende Britten in de kaart: laat de bevolking elkaar maar naar het leven staan, des te makkelijker hebben zij het straks.

Red Earth Revisited is een voorstelling van Speeltheater Holland Studio en Assitej Zuid-Afrika, met ruggensteun van jeugdtheater De Krakeling in Amsterdam. De voorstelling is in Zuid-Afrika gemaakt en heeft daar ook al gespeeld. Regisseur Onny Huisink werkt met louter zwarte acteurs, onder wie twee Nederlandse. Voor Engelse en Xhosa-teksten is er een boventiteling, maar eigenlijk is het verhaal ook zonder vertaling duidelijk. De Xhosa-taal is een zogenaamde ‘kliktaal’ is: de sprekers klakken bij bepaalde woorden met hun tong, wat hun teksten een ritmische draai geeft.

Half-verlichte stokken op de achtergrond suggereren een bos, of een oerwoud. Een blauwe lap is de rivier. De acteurs spelen, zingen, dansen en bedienen handpoppen, waaronder een grote ooievaar die vanuit zijn hoge positie in de lucht de geschiedenis op de grond overziet. Grote hoeveelheden kleine poppetjes van klei, gehuld in oranje poncho’s, stellen de Xhosa voor. Het meisje Nongqawuse (spreek uit: Nonka-oessa) en haar vriendin zijn handpoppen, voor het neerzetten van een oom en voor de Britten volstaan maskers.

Vooral de Zuid-Afrikaanse spelers zijn bedreven poppenspelers. Ze hanteren elke pop, van de grote ooievaar tot een kruipende slang, met grote souplesse. Voeg daarbij de ritmische zang en dans, en het verhaal over de zwartste bladzijde uit de geschiedenis van de Xhosa vormt een boeiende voorstelling.

Foto: Carla Kogelman