12 t/m 14 mei is het dan zover: het eerste queer kunstenfestival ooit in Den Bosch. Met een gevarieerd programma maken organisatoren Trek Iets Leuks Uit en Verkadefabriek een weekend lang ruimte voor queer makers in de vorm van theater, film, talks en feest.
Feestqueer, normalo queer, porno queer, homie queer, introvert queer, probeer-het-een-keer-queer, whatever queer – bijna alles komt voorbij in Queer Planet. Met de jeugdvoorstelling doorbreekt en doorleeft HNTJong zo’n beetje alle clichés waarmee je als queer wordt geconfronteerd. Een spiegel voor iedereen binnen en buiten het queerspectrum.
‘Een parade van acts, songs en improvisaties over vrijheid, gender en fluïditeit. Schaamteloos en vol power, humor en met live muziek van dj Jasmine Perez’, zo omschrijft HNTJong de voorstelling Queer Planet zelf. En het kan niet worden ontkend, de belofte van ‘power’ en ‘humor’ wordt zeker waargemaakt door deze met liefde, integriteit en plezier gemaakte collage van verhalen en ervaringen over ‘buiten de norm vallen’. Maar Queer Planet biedt meer dan ‘power’ en ‘humor’ alleen.
Voordat de bruisende parade van de ‘knallende all queer cast’ (knallend? check!) van start gaat, begint de voorstelling met een aantal beeldmonologen van Nederlandse queers (trans, non-binair, homo) over hoe het was om als kind/jongere ‘queer’ te zijn, zo pak hem beet 30 jaar geleden. De lieve, kwetsbare, intieme en ontroerende verhalen zijn mooi en verstild in beeld gebracht en worden geprojecteerd op schermen die elegant zijn geïntegreerd in het prachtig futuristische decor. Als generatie Y (en ouder), wonende in Amsterdam in een progressief-culturele bubbel, zou je bijna vergeten hoe ‘onzichtbaar’ alles buiten de cishetero-norm eigenlijk was in de (jeugd)cultuur van de jaren ’80 en ’90.
Van deze ‘onzichtbaarheid’ is nu weinig meer over – niet in de media en zeker niet op Queer Planet. Zodra de vitale entertainmentshow eenmaal van start gaat, vol queerness in alle soorten, maten en genres – powerqueer, verlegen queer, romantisch queer, satire queer, woede queer, verdriet queer, frustratie queer, kwetsbaar queer, vrolijk queer, porno queer, clubhouse queer, oude dames queer, normalo queer, ‘dikker dan de norm’ queer, dwerggroei queer, travo queer, homie queer, probeer-het-een-keer-queer, Turks queer, bi-queer, pan-queer, non-binair queer, whatever queer – zit je als publiek in een adembenemende achtbaan, niet alleen qua speeltempo en prachtige outfits (wat een omkleedtempo in de coulissen!), maar ook wat betreft stemmingen en sferen.
Zonder alle sketches en monologen te willen verklappen (ga het gewoon maar zien) – het publiek wordt op Queer Planet meegenomen in een rollercoaster van alle mogelijke emoties, eye openers en wake-up calls. Uitbundig, hilarisch, mooi, vrolijk, geestig, kwetsbaar, intelligent, geil, scherpzinnig, lief, boos, serieus, teder, zoekend naar mooi en lelijk (wat dat ook mag zijn) – middle of the road, introvert – Queer Planet has it all.
Die veelheid is intens, maar komt op verschillende manieren tot ons. Door heel goed gedoseerd af te wisselen tussen verschillende genres en stemmingen (licht en zwaar), wordt de tone of voice niet drammerig. Mijn eigen pre-puberdochter die mee was zag ik vanuit mijn ooghoek een paar keer besmuikt grijnzen en ingehouden grinniken om een paar ultra-geestige scènes. Dat betekent in haar geval dat ze eigenlijk hardop moest lachen. Niet zo gek, want een aantal scènes zijn echt heel grappig. Op de fiets haar huis vroeg ik wat ze van de voorstelling vond: ‘mooi’, ‘bijzonder’ en ‘leuk’, maar ook ‘veel’ – ‘maar dat is ook weleens goed’.
Die veelheid is denk ik functioneel. Queer Planet deconstrueert als collage niet alleen de verschillende clichébeelden die leven rondom uiteenlopende soorten van queerness, maar spiegelt voor de niet-queerkijker (in ieder geval deze) ook de vanzelfsprekende middle-of-the-road, cishetero-normativiteit in de wereld die ons omringt. Misschien is Queer Planet ‘veel’, maar hoe ‘veel’ is de wereld om ons heen eigenlijk als je buiten ‘de norm’ valt en buiten je eigen bubbel komt?
Uitbundige feestelijk of opvallend ‘mogen’ zijn, introvert en burgerlijk ‘mogen’ zijn, je queer-zijn ‘mogen’ leven zonder hem te ‘moeten’ delen in het kader van ‘de strijd’, zonder allerlei maatschappelijke en (sub)culturele frames in je gezicht gesmeten te krijgen. De zoektocht naar het antwoord op de vraag: hoe moet ik mezelf verhouden tot de overweldigende hoeveelheid aan (voor)oordeel en beeldvorming in de media en in het dagelijkse leven? Kun je er als ‘queer’ ook voor kiezen om je zelf ‘niet te verhouden’ tot ‘de norm’ en je eigen leven leiden, net zoals mensen die wel binnen ‘de norm’ vallen. In hoeverre vallen mensen die ogenschijnlijk binnen ‘de norm vallen’ eigenlijk echt binnen ‘de norm’ – of zijn we allemaal op onze eigen manier slachtoffer van hokjesdenken?
Tot deze en andere vragen daagt Queer Planet ons uit – en daarnaast is het ook gewoon een superleuke, goed geschreven, goed geregisseerde, prachtig uitgevoerde en uitmuntend gespeelde show.
Foto: Bowie Verschuuren