Vijftig jaar na de hoogtijdagen van disco is er weinig algemene kennis overgebleven van haar revolutionaire geschiedenis. In plaats van de cultureel diverse LGBTQIA+cultuur waarin disco in de jaren zestig haar subversieve oorsprong vond, denken we tegenwoordig bij disco veelal aan commerciële glittermuziek voor jonge John Travolta’s. Middels het levensverhaal van discolegende Sylvester toont Queen of Disco hoe deze subcultuur haar tijd ver vooruit was en wordt pijnlijk blootgelegd hoe weinig progressie er sindsdien eigenlijk geboekt is.

Voor een voorstelling die barst van het plezier begint Queen of Disco grimmig. Bij binnenkomst worden op het podium beelden getoond van de gewelddadige Disco Sucks-rellen uit 1979. Wanneer Urvin Monte kort na aanvang op het podium verschijnt als de legendarische discozanger Sylvester, zit hij graatmager in een rolstoel tijdens de Gay Freedom Parade in 1988, niet lang voor hij zal komen te overlijden aan de gevolgen van hiv.

Het is een sterke keus van regisseurs Marjorie Boston en Maarten van Hinte (die ook de tekst schreef) om de biografische voorstelling over de queen of disco hier af te trappen. Het beeld van disco als oppervlakkige glittermuziek is gelijk de deur uit en we worden eraan herinnerd dat deze subcultuur tijdens haar oorsprong onlosmakelijk verbonden was met queer-activisme en de strijd voor gelijke rechten. Als zwarte discomuzikant die niet alleen openlijk uit de kast was, maar ook deel uitmaakte van de drag-groepen The Disquotays en The Cockettes, was Sylvester een perfecte belichaming van deze normbevragende, emancipatoire beweging.

Hierop volgt een chronologische vertelling van de rest van het leven van het LGBTQIA+-icoon, waarbij Drussilla Mputu-Mola en Susan Malaika Bailey schakelen tussen vertellers die het publiek direct aanspreken en de mensen met wie Sylvester zich omringt. Monte steelt de show als de queen of disco en schittert met zijn indrukwekkende falsetto wanneer hij de muziek van Sylvester ten gehore brengt. Danser Robeathy Corea belichaamt met zijn voguedans de vrijheid die Sylvester in de genderfluïde optredens vond en weet zo een prachtige laag toe te voegen.

Het geheel vindt plaats in een ingenieus decor: het lage podium met aan weerszijden twee banners is geplaatst binnen een vierkante stellage, met bovenop een draaitafel waarachter DJ Jasmine Perez de voorstelling live begeleidt. Het ademt de sfeer van een nachtclub uit de jaren zeventig. Tegelijkertijd transformeert de stellage in een handomdraai in een ouderwetse televisie uit dezelfde tijd wanneer er contemporaine beelden in getoond worden.

De hiphopmindset waarmee Boston en Van Hinte al sinds hun eerste interdisciplinaire theatergezelschap Made in da Shade werken is in Queen of Disco onmiskenbaar terug te zien. De verschillende kunstvormen overlappen elkaar veel (in het geval van de muziek en sommige gesproken teksten zelfs vrij letterlijk), maar in plaats van dat ze elkaar in de weg zitten of de voorstelling lastig te volgen wordt, zorgt de meer fluïde benadering van hoe deze disciplines samenkomen voor een fijne reuring en levendigheid die dit turbulente verhaal behoeft. De energie en het plezier zit gedurende de voorstelling dan ook vrij hoog, wat er tegelijkertijd toe leidt dat de meer tragische momenten en gebeurtenissen uit Sylvesters leven niet genoeg tijd krijgen om te landen bij het publiek.

De ambities van de voorstelling zijn hoog. Terwijl het rijke en wonderbaarlijke levensverhaal van Sylvester al flink ingekort is om binnen anderhalf uur verteld te kunnen worden, voegt Van Hinte in zijn tekst daar een hoop historische gebeurtenissen en onderwerpen aan toe om deze te spiegelen aan de actualiteit. Zo wordt de racistische en homofobe aard van de Disco Sucks-rellen vergeleken met de gewelddadige reacties op hedendaagse protestbewegingen, lijkt de gebrekkige en nonchalante aanpak van de hiv-epidemie akelig op het coronabeleid, en wordt er helaas nog altijd vaak op een vergelijkbaar negatieve manier gereageerd op mensen die zich buiten de binaire gendernormen begeven. De parallellen met het heden zijn pijnlijk confronterend in hun noodzaak, maar zijn zo talrijk dat anderhalf uur te kort blijkt om voldoende uitgediept te worden én Sylvesters inspirerende verhaal te vertellen.

Foto: Bob Karman