‘Ik maak films zoals Shakespeare zijn theaterstukken schreef: voor het publiek.’ En: ‘Als ik aan een film begin, is die al af. Het filmen zelf dat is… nu ja…’ Acteur Damiaan De Schrijver haalt bij die laatste woorden zijn schouders op, bromt wat in zijn baard, het filmen zelf interesseert hem niet echt en acteurs zijn een noodzakelijk kwaad. Hij vertolkt de rol van filmregisseur Alfred Hitchcock – master of suspense – in de voorstelling Que sera sera door Tg STAN. En dat doet hij meesterlijk in een voorstelling die nu eens hoorcollege filmkunde is, dan weer verrukkelijk theater.
De voorstelling grijpt terug op interviews die de Franse filmregisseur François Truffaut had met de Brit Hitchcock. In 1962 schrijft Truffaut hem een brief met het verzoek tot interviewsessies om zijn werk vooral voor het Amerikaanse publiek te ontsluiten. Truffaut, op dat moment filmcriticus voor Cahiers de cinéma, is een groot bewonderaar van Hitchcock. Tijdens de opnamen voor de legendarische thriller The Birds (1963) vond het uitputtende interview plaats, dat een week duurde. Het resultaat viel te lezen in het standaardwerk Le cinema selon Alfred Hitchcock dat in 1966 verscheen.
De voorstelling door STAN is een vrolijke, losse en humoristische uiteenzetting van twee heren over film, en over suspense in het bijzonder. Bert Haelvoet, filmacteur en Vlaamse televisiepersoonlijkheid, treedt op in verschillende hoedanigheden, behalve Truffaut neemt hij af en toe de rol aan van Jean-Luc Godard en de Amerikaanse presentator Dick Cavett.
Rechts op het podium is een typisch praatprogrammazitje gemaakt met een foto van de skyline van New York als achtergrond. De openingsact is weergaloos: Haelvoet en De Schrijver spelen de wurgscène na uit Rope (Touw, 1948), waarbij technicus Tim Wouters het slachtoffer is. Het lijk wordt verborgen in een kist, waarna de beide acteurs die kist als dinertafel gebruiken. Maar opeens steekt er een stuk touw uit de kist. Uitbundige verwarring alom. Een feest om naar te kijken. Hier raakt film perfect aan theater.
Wat is suspense? Hitchcock geeft mooie antwoorden op die vragen. Het mag nooit om de filmtechniek alleen gaan en suspense is het vermengen van meerdere beelden met elkaar. Neem de close-up van een acteur: die kijkt naar een bord met soep. Daarna dezelfde close-up, maar nu komt een dood kindje in beeld in plaats van het bord. Of een mooie vrouw, liggend op de bank. Hiermee verandert onze perceptie van de acteur. En zo nemen de beide acteurs ons mee in een wervelend, bij vlagen briljant spel waarin filmfictie en theaterwerkelijkheid versmelten.
Matthias de Koning heeft de voorstelling als regisseur begeleid. Films als Psycho, The Birds en Rear Window zijn onderwerp van uitvoerige typering. De Schrijver geeft een prachtige weergave van de truc om in The Birds de zeemeeuw te laten pikken op het hoofd van actrice Tippin Hedrin totdat er zelfs bloed vloeit. Heerlijk is de uitleg van de beruchte MacGuffin, een van Hitchcocks geliefde technieken waarbij een element een plot in gang zet, maar verder vaag of ongedefinieerd blijft. Bijvoorbeeld een kooi om leeuwen in Schotland te vangen. Maar er zijn geen leeuwen in Schotland!
Aan het slot krijgen we een reeks prachtige filmscènes te zien, waaronder Doris Day die Que Sera Sera zingt. De voorstelling leunt sterk op de wisselwerking tussen spelers en publiek, want De Schrijver vlecht er een filmquiz in. Bij de première verliep dat nog niet vlekkeloos en wat stroef. Soms was de theatersituatie ook niet helemaal duidelijk en zorgde de spiegeling met Godard en Cavett voor verwarring. Af en toe was de voorstelling te ingewikkeld terwijl het zo eenvoudig had gekund: De Schrijver en Haelvoet als Hitchcock en Truffaut, dat was voldoende geweest. Dat neemt niet weg dat Que Sera Sera enorm inspirerend is om de geweldige films van Hitchcock nog eens met andere ogen te zien.
Foto: Tim Wouters
