Voor zijn nieuwe voorstelling Puz/zle liet Sidi Larbi Cherkaoui zich inspireren door de steengroeve Carrière de Boulbon, de plek waar zijn voorstelling te zien was tijdens festival Avignon. Nog geen twee weken later is de voorstelling aangepast aan de theaterzaal en de publiekstrekker van Theaterestival Boulevard in Den Bosch. Stenen vormen het uitgangspunt, maar ook de fysieke en abstracte vertaling van begrippen als meervoudigheid, onderscheidendheid en identiteit. Puz/zle is Cherkaoui op zijn best en verbindt niet alleen culturen en tradities, maar ook heden en verleden.
Voor de muzikale begeleiding van Puz/zle put Cherkaoui uit verschillende culturen en werkt hij met muzikanten uit eerdere voorstellingen. Zo zijn er de Corsicaanse polyfone mannenzangers van A Filetta uit onder andere In memoriam, de Libanese zangeres Fadia El Hage (Origine) en de Japanse fluitist Kazunair Abe (Babel). Olga Wojciechewska tekende voor de elektronische soundscape. De scnenografie van de voorstelling wordt bepaald door grote objecten, compacte polyurethaan platen en kubussen, waarmee de dansers verschillende architectonische ruimtes creëren zoals een muur, een levensgrote trap, een toren, een tempel of een voetstuk voor een standbeeld. Daarnaast zijn er kleine handzame keitjes, die op allerlei manieren een functie krijgen.
Puz/zle is een voorstelling die raakt aan verschillende tradities en religies, zonder een oordeel te willen vellen. De voorstelling trapt af met een filmpje waarin de camera een weg aflegt door de ruimtes van een oud, maar sjiek pand, ogenschijnlijk een leeg museum. Met de lichtgewicht objecten bouwen de dansers al direct daarna een hoge, monumentale trap waar zij op klauteren, buitelend over elkaar heen. Om vervolgens weer van de hoogste tree naar beneden te glijden over de lichamen op de treden, gevaarlijk met het hoofd naar beneden. Er ontstaat een schilderachtig beeld, een van de vele die de voorstelling kent.
Vreedzame schoonheid en wreed geweld liggen in elkaars verlengde. Sommige beelden drijven op de macht van architectonische bouwsels. Ze dagen de dansers uit tot het maken van grote en overdreven poses, die doen denken aan heroïsche tijden. Andere hebben een meer organische inslag en creëren door hun herhaling betoverende, caleidoscopische bewegingen. Puz/zle zit vol tegenstrijdigheden. Ook door de prachtige muziek, die zowel oude als nieuwe liederen laat horen. Op een natuurlijke manier weet Cherkaoui de muzikanten in de scenografie op te nemen. Soms zijn ze op de scène, soms hoor je hen alleen op de achtergrond.
Puz/zle is een masterpiece en smeedt materiaal uit eerdere voorstellingen tot de alchemie van de menselijke ijver. De stenen worden voortdurend opnieuw geordend en gerangschikt, meestal praktisch, een enkele keer in brute zin zoals in de scène waarin een man wordt gestenigd. Stenen, ze kunnen je verheffen maar ook verbrijzelen. Cherkaoui toont de mens in zijn drang tot reproductie en combineert als altijd zonder moeite uiteenlopende bewegingsstijlen uit de moderne en urban dans, de butoh en de Oosterse vechtsport. Met aandacht voor de kwaliteit van elke individuele danser creëert hij een tijdloze monumentale wereld, die voortdurend wordt getransformeerd door de beweging en een emotionele lading krijgt door de muziek.
Puz/zle wisselt groepswerk af met indrukwekkende en technisch begaafde solo’s, duetten en trio’s. Een met wit poeder bedekt lichaam komt tevoorschijn uit een kist en dwaalt over het toneel. Menselijke sculpturen veranderen van vorm doordat de dansers elkaar letterlijk met boor en beitel te lijf gaan. Cherkaoui weet van geen ophouden. Steeds als je denkt, dit is het einde, volgt weer een nieuw beeld. Dat is dan ook echt het enige kritiekpuntje op een voorstelling, die dwars door tijd en cultuur heen breekt. Dans verbindt, dat weet Cherkaoui als geen ander.
(foto: Koen Broos)
Zie ook het artikel ‘Astro boy en het grote verhaal van onze planeet’ over het werk van Sidi Larbi Cherkaoui in TM zomer 2012.
