Op de drempel tussen straat en theaterzaal staat Massih Hutak. Hij vertelt over een foto uit 1900. Witte mensen liepen rond en bekeken zwarte mensen alsof ze door een dierentuin liepen vol exotische soorten. Dat gevoel hebben jongeren in Amsterdamse wijk De Banne vaak ook; alsof ze bekeken worden door rijke witte mensen die hun buurt komen beoordelen. Alleen nu kwamen er kunstenaars naar De Banne en in het bijzonder theatermaakster Anouke de Groot. Kunstenaars zijn arm en anders. En er is één belangrijk punt: ben je nieuwsgierig en kom je aapjes kijken, of heb je echte interesse?
De Banne was de afgelopen jaren veel in het nieuws om bedreigingen, drugshandel en criminaliteit. Groepjes hangjongeren en ‘gangs’ worden als oorzaak aangewezen. Regisseuse Anouke de Groot wilde als Wijkmaker bij het Over het IJ Festival verder kijken dan de misdaad en de mediareacties. Ze vond een verdeelde buurt waarin jongeren, politie en bewoners van elkaar vervreemd lijken. In 2016 maakte zij een eerste project. Nu is zij terug met een voorstelling in Theater de Rietwijker.
Project B. zapt tussen de verschillende partijen met elk hun standpunten. Met korte scènes, snelle rolwisselingen en goede muziek van Massih Hutak en twee leden van de Dirty Sprite Gang uit De Banne, wordt de situatie geschetst. Soms gebeurt dit misschien wat overzichtelijker dan de werkelijkheid is, maar steeds wordt de nuance gezocht.
Actrices Elsa May Averill en Rianne Meboer wisselen van rol met simpele theatrale middelen: een houdingverandering of een kleine kostuumwisseling. Ze schuiven aan bij een talkshowtafel als probleemjongeren en wijkagenten. De gastheer van de talkshow wordt gespeeld door schrijver en rapper Massih Hutak. Hij groeide op in Amsterdam-Noord en werd door het Parool dit jaar uitgeroepen tot een van de meest veelbelovende talenten van 2017. Door het aantrekken van een bloemencolbert en een typische enthousiast geïnteresseerde blik verandert Massih Hutak in een host à la Matthijs van Nieuwkerk. Door alle rolwisselingen gaan tegenstellingen als zwart en wit vrolijk schuiven.
Al snel blijkt dat politie, buurtbewoners en jongeren elkaar veel kwalijk nemen en dat iedereen op zijn eigen manier slachtoffer is. De jongeren hangen op straat omdat er niet veel anders is te doen en er weinig perspectief is. En ja, er gebeurt weleens wat. Ondertussen zijn de jongeren er bijna gelaten over dat ze steeds weer als verdachten behandeld worden omdat ze voldoen aan ‘het profiel’. De politie spreekt erover in holle frasen en ‘het onderzoek is nog in volle gang’. De agenten hebben geprobeerd om de dialoog te zoeken, maar voelen zich een volksvijand in de buurt van ‘de bontkraagjes’. Een oudere bewoonster vertelt vol romantiek over vroeger, toen ze als kinderen van de straat altijd buiten leefden. Over het veldje waar ze toen speelde, hoort ze nare verhalen. ‘Ik zie de plek niet goed uit mijn huis, maar ik hóór ze daar niets doen.’
Bij al deze standpunten is er ook poëzie, niet in de laatste plaats door de muziek. De soms rauwe en dan weer swingende hiphop geeft het geheel lucht. De sterke teksten gaan over ambities, kwetsbaarheid en dure uiterlijkheden als antwoord op ellende: ‘Beter ben je mooi wanneer je huilt, van dichtbij ruiken rozen ook naar vuil.’
Een ontroerende dialoog tussen Elsa May Averill en Massih Hutak brengt het allemaal samen. Ze hebben beiden last van hoe ze denken dat de ander naar hen kijkt: wit en bevoorrecht of zwart en kansarm. Ze stellen voor om samen neutraal te zijn, maar dat is ook zo niksig. Liever willen ze allebei íets zijn. Het liefst in een wereld zonder onderscheid. In de Banne lijkt de kloof soms onoverbrugbaar, maar deze voorstelling is een prettige poging.
Foto: Moon Saris
