Terwijl buiten de temperatuur stijgt boven de dertig graden, creëert het Australische Speak Percussion in de Machinefabriek van het Noord Nederlands Toneel Antarctica. Niet in beeld, maar in geluid. Het is een vervreemde en hallucinante ervaring – voor wie zich eraan over wil geven, een deel van het publiek keek al naar een paar minuten verveeld op het horloge.
Polar Force is lastig in een hokje te plaatsen. Hoewel Speak Percussion eerder speelde op befaamde festivals voor nieuwe muziek als Tage für Neue Musik en Darmstadt, en er met behulp van water, ijs en wind wel degelijk vooraf gecomponeerde klankenreeksen klinken, zullen weinigen deze voorstelling als muziek bestempelen. Beeldend theater dan maar, maar met klanken?
Theater is het evenmin; er is geen verhaal, geen tekst, geen duiding. Ook performance dekt de lading maar deels, hoe druk Matthias Schack-Arnott en Eugene Ughetti ook bezig zijn met het bedienen van allerhande draaiknopjes waarmee vooral de toonhoogte gemoduleerd wordt. Zij zorgen voor het live gedeelte van Polar Force, een ander deel is opgenomen in en rond het poolstation Casey Station, het grootste menselijke bouwwerk op Antarctica. De witte tent die in de Machinefabriek is geplaatst en waarin het publiek – zonder schoenen – plaatsneemt is gemodelleerd naar dit station, net als de grondtoon die gedurende de hele voorstelling is te horen.
Deze komt uit acht luidsprekers rondom de tent, daarbinnen horen we de – soms enorm versterkte – geluiden die Casey Station ook voortbrengt onder invloed van weersomstandigheden die een mens zonder bescherming niet kan overleven. Maar ook het geluid van krimpend en uiteenzettend metaal, brekend ijs en vooral wind die voortdurend van toonhoogte en volume verandert en uitmondt in een oorverdovende storm – die ook klinkt als een alles verwoestende bosbrand.
Een van de belangrijkste onderzoeken die op Casey Station wordt verricht sinds de jaren tachtig van vorige eeuw betreft het onderzoek naar klimaatverandering. Eenmaal weer buiten in de zinderende nazomerhitte denk je al snel aan nieuwsberichten over ongekende branden in de Amazone en een Amerikaanse president die Groenland wil kopen omdat daar door het smeltende ijs het mogelijk gemakkelijk boren is naar olie en gas.
Dat besef maakt Polar Force, juist op vermoedelijk een van de warmste Noorderzon-festivaldagen ooit, zeer actueel. En dat krakende geluid van dat ijsklontje dat je in je drankje gooit, heeft na Polar Force toch een geheel nieuwe bijklank.
Foto: Bryony Jackson
