Tokio, Londen en Antwerpen. In dat rijtje wereldsteden kan Leeuwarden zich scharen nu de voorstelling Pluto van Sidi Larbi Cherkaoui alleen daar te zien was in Nederland. Verschillende fascinaties van de choreograaf keren in deze voorstelling terug, zoals Japanse manga’s en tekenen. Toch lijkt Pluto in weinig op wat we van hem kennen in Cherkaoui’s samenwerking met Bunkamura Theatre Cocoon.
Pluto verscheen als manga-serie van de hand van Naoki Urusawa en Osama Tezuka. Over de laatste maakte Cherkaoui de gelijkname voorstelling die in 2012 in Nederland te zien was. Pluto heeft een ander karakter, de dans heeft geen dragende rol, in dit moordmysterie waarin actuele vraagstukken zijn verweven. Hier ook geen aaneenschakeling van associatieve scènes, maar een drama dat zich chronologisch in verschillende scènes ontvouwt.
In Pluto brengt de moord op vijf van de zeven meest geavanceerde robots op de wereld een schok teweeg. De gebeurtenissen halen het wereldnieuws en drijft de twee overgebleven robotos – de een bevindt zich in Duitsland, de ander in Japan – naar elkaar toe in een poging om aan ditzelfde noodlot te ontsnappen. Deze geavanceerde robots zijn met zorg gecreëerd, het menselijk onvermogen is hen vreemd. Dat maakt de weg vrij in de voorstelling voor reflectie op zowel eigentijdse als universele thema’s; voortschrijdende technologie, filosofische bespiegelingen over wat de mens tot mens maakt, de relatie tussen vaders en zonen, botsingen van culturen en beschavingen, oorlog en wraak.
De getekende manga’s worden op het toneel tot leven gebracht en blijven tegelijkertijd naar hun oorspronkelijke vorm verwijzen. Door veelvuldig te spelen met allerlei frames en verdiepingen, krijgt iedere scène of conversatie een eigen plek en decor. Dat de acteurs Japans spreken en hun woorden zowel in de Engelse als Nederlandse taal worden geprojecteerd leidt in dit geval niet af van de inhoud, het blijft zo dezelfde handeling als het lezen van een strip. De tekst bevat spitsvondigheden, zeker wanneer de robots vragen stellen over menselijke eigenschappen die zij zelf ontberen, zoals emoties en herinneringen.
Naast de groep acteurs, waarvan een aantal dubbelrollen speelt, is er een groep dansers. Zij bewegen zich rondom de acteurs als een aura dat de robot activeert. Of ze zijn in de weer met een van de vele changementen tijdens de voorstelling. Op sommige momenten is er dans als kort divertissement en dan is meteen de signatuur van Cherkaoui te zien. Net zoals wanneer naar het einde toe alle spelers in een groepschoreografie dansen; op zo’n moment vang je even een glimp op van zijn immer sterke dans.
Behalve de door levende acteurs gespeelde robots is er knap uitgevoerd poppenspel in Pluto, met onder meer een metershoge draak. De synergie van toneel, dans en strip in samenspel met de vormgeving, leidt dan op meesterlijke wijze tot een soort live uitgevoerde animatie. Indrukwekkend zijn de videobeelden en later de 3D-projecties op de laag afval die op de voorgrond ligt.
Pluto duurt drie uur lang en de voorstelling loopt bijna over van de ideeën. Toch raak je na een tijdje gewend aan de ontwikkelingen die over elkaar heen tuimelen in het telkens veranderende toneelbeeld en zie je dat er rustpunten zijn ingebracht om tegen die beeldenstroom in te varen. Het spel van de Japanse acteurs is op momenten vrij ingehouden en contemplatief en dat geeft een mooie balans.
Foto: Yoshie Kobayashi
