‘Er zijn dingen die we liever niet zien, waarover we zwijgen, maar daarom is het juist goed om dat helemaal aan te gaan’, zegt een actrice in glitterjurk op hoge hakken. Aanminnig kijkt ze het publiek aan, dan opeens brutaal of ondeugend: ‘Het gaat om de vulva, de candy van de vrouw, haar vagina.’

Er komen meer identiek geklede glitterdames op en ze zingen een briljante variatie op ‘Rum and Coca-Cola’ van de Andrews Sisters, uit 1944 met als refrein: ‘Penis in vagina’. Pink Portal heet de voorstelling van choreograaf en danser Cecilia Moisio, oorspronkelijk van Finse afkomst. Ze danste bij Dansgroep Krisztina de Châtel en bij Ward/waRD van Ann Van den Broek. Julidans brengt deze Engelstalige ode aan de vulva uit. Weet iemand uit het publiek bijvoorbeeld hoeveel zenuwknooppunten er in de clitoris zitten? Nee? ‘Achtduizend.’ En: ‘The clitoris never gets old.’

Je kunt, in eerste instantie, denken aan een gedanste versie van de Vagina Monologen, maar de ‘roze entree’ is anders. Of je associeert Pink Portal met de Sekszusjes die vergelijkbare problematieken aan de orde laten komen. Als in een heuse Hollywood-show wordt het publiek zeer nadrukkelijk met vraag-en-antwoord erbij betrokken. Hoeveel vrouwen in Nederland simuleren een orgasme? 67 procent roept iemand uit het publiek, nee, het is bijna dertig procent. En bij velen doet het pijn, iets wat mannen veronachtzamen en dat vrouwen of meisje ertoe doet bewegen hen desondanks gelukkig te maken.

Pink Portal telt vele stijlvormen ineen, het is dans en show, tekst (Eva Maria de Wit) en uitleg, een geweldige goede soundscape (Joni Vanhanen) en nu eens grauwe ondergoedkostumering dan uitbundig rood door Dorine van IJsseldijk. Moisio is een choreograaf die activistisch theater brengt die de mensen bewust moet maken. In aanloop tot Pink Portal voerden Moisio en tekstschrijver De Wit gesprekken met tal van vrouwen van verschillende leeftijden en achtergrond. Onderwerpen als eerste liefde en menstruatie, bevalling en miskraam, jeugd en ouderdom kwamen voorbij.

Slim bedacht is de zogenoemde tijdlijn, van de oude Griek Plato tot op heden. De actrices met opgeplakte baarden verbeelden Plato, Christus en Freud en geven ‘de wijze witte mannen’ cynisch weer. In de christelijke religie is de vrouw ofwel hoer ofwel maagd. Freud houdt een betoog over vaginaal en clitoraal orgasme om te besluiten dat de clitoris overbodig is en leidt tot ‘afwijkingen’ als hysterie en nymfomanie. Weer een andere kamergeleerde verbiedt het vrouwen om te studeren, want het bloed dat ze daartoe in hun hersens nodig hebben verhindert de soepele menstruatie (sic!) en vermindert de kans op het krijgen van kinderen.

Ondertussen, terwijl deze anti-feministische lessen klinken, zeg gerust: vrouwonvriendelijke lessen, dansen de anderen van de groep in een krachtige choreografie als om de woorden meteen van een tegenkleur, een tegenstem, te voorzien. Het overwegend rode decor (Marlies Schot) heeft de vorm van een baarmoeder. Erg mooi en aangrijpend zijn de zeven danseressen die met buikpijnbewegingen (in elkaar buigen, weer oprichten) rondlopen en telkens tegen een flits van pijn – verbeeld door felle lichtstralen – botsen.

Een danseres heeft de rol van entertainer en brengt de pijnlijke situaties uit een vrouwenleven of van het vrouwelijke lichaam met perfecte inzet, licht en toch extreem ernstig. Pijn tijdens de penetratie is sowieso uit den boze en haar slotsom is geheel anders dan professor Freud ons wil laten geloven: de stimulans is niet vaginaal, maar clitoraal. Dat laatste krijgt bewijskracht door een reusachtig uitvergrote clitoris op de achterwand, als een poort met vier pijlers, die dus de gehele vulva prikkelt.

De multidisciplinaire stijl is beslist ingenieus en gevarieerd, variërend van informatief tot humoristisch, maar haalt ook het bedoelde activisme uit de voorstelling. Het is net of de grens van echte theatrale beklemming niet overschreden wordt, waardoor Pink Portal binnen een veilige marge blijft. De rol van vrouwen in een andere dan de westerse cultuur komt nauwelijks aan de orde. Dat was destijds de grote kracht van de Vagina Monologen. Ook het gevaar van sociale media voor meisjes en jonge vrouwen blijft onderbelicht. Hiermee is de voorstelling misschien niet het beloofde ‘statement about where women find themselves in society anno 2022’. De dans daarentegen met de genoemde buikpijnbewegingen en de erotische bewegingen zoals mannen die graag van vrouwen zien, is sterk en beeldend. Aan het slot klinkt het heel zachte, lang aangehouden huilen van een pasgeboren baby. Dat is prachtig en ontroerend, en lijkt uit te drukken dat dat dus kennelijk toch de essentie van het vrouw-zijn is.

Foto: Bart Grietens