In vooral felrealistische scènes toont Pieces of a Woman een familie die bijeengehouden wordt door schaamte, pijn en onverwerkt verdriet. De tekst van Kata Wéber is kraakhelder: het zijn de vrouwen die zichzelf en de ander overeind kunnen houden én kunnen breken, de mannen – hoe luidruchtig ze ook kunnen zijn – dolen om hen heen als overbodige bijpersonages, gespeend van enige slagkracht.
Haar water breekt. Hij, sullig: ‘Is dit normaal? Dit water?’ Zet koffie, gaat roken. Spanning, chaos, waar blijft Barbara, de vroedvrouw? Die komt niet, wel een ander, het is de eerste bevalling die ze zelf doet. Nee, Maja wil niet naar het ziekenhuis, ze wil thuis bevallen. We zien de buitenkant van een appartement, een grote projectie op de muur toont welk drama zich achter die inwisselbare, zwijgende muren voltrekt. Het is een indringende scène, een longtake van een half uur, dicht op de huid gefilmd: ze bevalt van een dochtertje, de opluchting, voorzichtige vreugde, die meteen omslaat in paniek. De hartslag van het kind is zwak. Ze moet worden gereanimeerd. Blauwe zwaailichten, donkerslag.
Een half jaar later. Het huis is weer betrokken door Maja’s moeder, de oorspronkelijke eigenaar: een excentrieke en rigide vrouw die meteen de muren eruit sloopte en de kinderkamer kanariegeel liet verven. Dit is iemand die zelf wil bepalen welk verhaal een huis vertelt: een verleden kan worden herschreven, een doktersuitslag kan worden verzwegen. Maja en haar zus Monika zijn met hun beider partners uitgenodigd voor het eten, er is ook een verre nicht – gaandeweg wordt duidelijk waarom.
Net als de gelijknamige film die regisseur Kornél Mundruczó en Wéber in 2020 maakten, gaat Pieces of a Woman over ambitie, politiek, religie, klassenstrijd, sociale controle, over hardnekkige verwachtingen van anderen. Maar ondertussen (en vooral) gaat het over rouwverwerking: Maja wordt door haar familie verweten niet te rouwen, of althans niet op de manier die zij als zodanig herkennen. Een pijnlijk verwijt, haar rouwen is hen niet comfortabel genoeg, ze kunnen er niets mee. Maja wil geen fase van rouw en daarna doorgaan: ‘Ik wil niets achterlaten’, zegt ze.
Binnen het construct van het huiskamerdrama laat Wéber haar personages in een twee uur durende dinerscène botsend tot elkaar komen, zonder elkaar helemaal te vinden of te verliezen. Slechts eenmaal wordt het realisme ruw doorbroken, als Maja zich in een liefdevol en intiem moment onder de douche, de ogen van haar dochter voor de geest haalt. In een horror-achtige, hallucinante scènes krijgen we een glimpje te zien van de nachtmerries die Maja óók heeft, slapend of wakker: het is de angst om haar dochter alleen nog maar te zien als trauma – zoals haar omgeving dat doet.
Door het over de hele linie levensechte, emotionele spel komt Pieces of a Woman hard aan. Justyna Wasilewska speelt Maja liefdevol, gekwetst maar sterk, en ja, zelfs met humor. Ze is vastbesloten om – zoals ze zelf zegt – ‘overeind te blijven’. Ze laat zich niet leiden door schaamte, schuld of verstokte jaloezie, ze wil geen genoegdoening of wraak, ze zoekt geen afleiding of afwikkeling, ze wil erkenning: ‘Ik ben bevallen van een kind en het is gestorven. Dat is geen schande.’
Pieces of a Woman toont hoe rouw zich ondertussen nestelt in sociale structuren en intermenselijk contact, en iedereen onontkoombaar verandert. Maja is nooit meer dezelfde als voor de tragische bevalling, ze kijkt nooit meer hetzelfde naar haar moeder, haar zus of zelfs naar haar overleden vader. Andersom kijken anderen ook nooit meer hetzelfde naar haar. Hoe ga je van daaruit op zoek naar een nieuwe status quo, hoe vind je elkaar terug als je niet meer precies weet wie de ander nu is, wie je zelf bent?
Mundruczó en Wéber combineren een intense emotionaliteit met meer lichtvoetige tonen. Die lichte momenten maken de tragedie niet draaglijk, behapbaar of een ander platitude uit het omgaan-met-rouwidioom, maar zijn eenvoudigweg onlosmakelijk verbonden met die diepe pijn: Maja doorvoelt haar drama met ongeremde liefde.
Foto: Natalia Kabanow
