Opzwepende bijvoeglijke naamwoorden – ik ben er geen voorstander van. De folder van Pax Europa kent er verontrustend veel en in de opening van de gelijknamige voorstelling staan er ook een hoop. 

We zijn in een talkshow. Niet in zo maar een. Nee, deze is fascinerend. En fantastisch niet te vergeten. Eerst is de talkshowtafel ondersteboven een schreeuwend bootje op een schreeuwende zee tussen twee schreeuwende continenten, terwijl de mistmachine zijn stinkende best doet. De gasten in de talkshow komen namelijk van heinde en verre. Ze zijn acteur/frontman van een band, wereldkampioen zevenkamp, Irakees vluchteling, en bekend zanger met een beruchte reputatie, waaronder een disproportioneel grote bek. Ze worden ontvangen door een host en een gastvrouw. Het onderwerp is weinig minder dan de toekomst van Europa. En de geschiedenis van die toekomst. En de mythische oorsprongen van die geschiedenis.

In eerste instantie is het klimaat beschaafd. Zo moeten wij gaan staan en in koor zweren dat wij van Europa houden. Een eed waarover ons naderhand door de heetgebakerde zanger Junior duchtig de oren worden gewassen. De Irakese vluchteling is op een hoogstbeschaafde wijze dankbaar. Dat wil zeggen: hij is ongeveer dankbaar ad absurdum. Ahmed Mustafa: ‘Ik bedank Europa en ik vraag aan Europa om mij te gebruiken. Gebruik mijn hoofd. Gebruik mijn handen en benen. Gebruik mijn lichaam. Het staat jullie volledig vrij om heel mijn lichaam te gebruiken, op welke manier dan ook. Zo dankbaar ben ik. Dank u Europa.’ En: ‘Ik ben niet agressief, ik ben zelfs een beetje bang van jullie. Jullie kijken altijd raar naar mij. Ik ben geen echte moslim, dus je hoeft niet bang te zijn. Ik zal nooit aan jullie dochters komen, want ik ben homoseksueel. Ik zal nooit aan jullie zonen komen, tenzij zij zelf de stap zetten. Ik ben veel te verlegen.’ Dat soort humor dus.

De bekende zanger Junior begint daarop te hyperventileren, zeg maar gerust: voor zich uit te orakelen en te profeteren. Junior: ‘Wat is het verschil tussen een drone en een zelfmoordaanslag? Ik zal het zeggen, allebei raken ze burgers, maar een zelfmoordterrorist is moediger, omdat hij zijn slachtoffer in de ogen kijkt. Graag gedaan voor de folteringen in Abu Ghraib en Guantánamo. Denk je echt dat ze iets vergeten? Bij een oorzaak is er altijd een gevolg. En geloof mij, het begin van de werkelijke vluchtelingenstroom hebben we nog niet gezien. En er zal niemand, maar ook werkelijk niemand nog roepen: Wir schaffen das.’

De Babylonische spraakverwarring die hierop volgt is het startschot voor een vulkanische explosie van meningen. Te vrezen valt, dat de makers hier een poging doen om met een ironische blik te kijken naar alle opvattingen en meningen die worden geventileerd aan onze televisiepraattafels. Een poging tot satire dus. Over het meningencircus dat losbarst wanneer er weer een aanslag is gepleegd, met bijkomend moslimlawaai en IS-geduvel. Deze vorm van ironie is echter helaas onder de maat. De satire mislukt derhalve. De deskundigen en de engelen van het publieke debat verdringen zich voor de interruptiemicrofoons, modieus gekapte of geschoren heren in maatpakken regelen het verkeer, na afloop begrijpen wij van onze werkelijkheid nog veel minder dan toen het geouwehoer begon.

Ik ben in Pax Europa nu ongeveer op de helft van het mij aangereikte script, van de Marokkaans-Vlaamse auteur en columnist voor De Morgen, Fikry El Azzouzi. En ik ben het spoor bijster. De talkshow loopt uit de hand, zoveel is zeker. In een kakafonie van onverstaanbaarheid, in een mêlee van opgewonden woordkak en taalbraaksel, met een air van de gewichtigheid waar we bij ons in het boerendorp het effectieve begrip flauwekul voor hebben bedacht. Om tijdig erger te voorkomen. Initiatiefnemer Sabri Saad El Hamus doet nog een rondezwier van een derwisj, maar ook dat kan de zaak niet meer redden. Iedereen gaat tegen het slot nog helemaal in zen, of op zen, of onder zen, enfin, u ziet maar wat het meest rustgevend is. Maar de wedstrijd is dan al helemaal gespeeld. En jammerlijk verloren.

Zullen we het volgende afspreken? Eerst nadenken, dan het script repareren, daarna nog een poosje stevig repeteren, en daarna pas het geheel op ons uitproberen. Maar in Jezusnaam: niet andersom!

[Sterren toegekend door de redactie.]

Foto: Leo van Velzen