Choreograaf Kyle Abraham groeide op in Pittsburgh, in wijken waar ooit jazzlegendes speelden en later de drugsdealers de sfeer bepaalden. Hij kwam vanzelfsprekend in de hiphopcultuur terecht, maar was nieuwsgierig genoeg om zich ook in cello, piano, beeldende kunst en dans te verdiepen. Dat zie je in zijn werk. Hij is met zijn groep A.I.M. (Abraham In Motion) voor het eerst te zien in Nederland, op het Holland Dance Festival.

Tegen een decor van hiphop- en bluesmuziek komt een swingende zwarte man op. Hij draait losjes met zijn schouders, en barst dan plotseling uit in een flitsende combinatie. Er komen een paar vrienden bij. Dan ook een witte man, die de anderen op hun buik legt, de polsen gekruist op de rug.

Die houding komt in de voorstelling vaak terug. De zwarte mannen verzetten zich niet, maar als ze even de kans hebben, staan ze weer op, om verder te dansen. Soms gaan ze al vrijwillig liggen, alsof ze als slachtoffer geconditioneerd zijn. Uit de laatste muziekflarden klinkt ‘keep your self respect’.

In Pavement geeft Kyle Abraham zijn visie op zwart Amerika. Zijn interesse in die cultuur begon met de film Boyz n the Hood en is altijd gebleven. De sfeer uit die film hoor je in geluidsfragmenten, vaak à la ‘agenten vegen hangoutplek van de jeugd schoon’ (excusez le mot). De film van ruim twintig jaar geleden is onverminderd actueel; van politiegeweld tegen zwarten hebben we de laatste jaren pijnlijk veel berichten gekregen. Maar hij vertelt ook dat de meeste zwarte mannen (wel 21 van de honderd) sterven door zwart geweld. Onderlinge agressie zie je ook in Pavement: betere gevechten zie je zelden in het theater.

Pavement speelt op een basketbalveldje. Op het bord van de basket worden scènes van stedelijk verval geprojecteerd. Daaronder dansen zes mannen (van wie twee wit) en een vrouw in de kleren van de straat. Hiphop, denk je dan. Ja, maar de culturele sfeer van de voorstelling gaat veel verder, van de klassieke blues van Mississippi Fred McDowell tot barok- en jongere opera’s. De kunst is van iedereen, zoveel is duidelijk. De dans op de oude muziek leunt sterk op klassiek ballet, maar de dansers hebben de traditionele draaien en sprongen heel vanzelfsprekend geïncorporeerd in hun natuurlijke manier van bewegen. Hier ligt de training van de dansers niet als een pleisterlaag over hun persoonlijkheden heen, maar is die in hun eigen lichaam gaan zitten. Dan kun je tegelijk ballet dansen en cool blijven.

Pavement is niet anekdotisch, niet pamflettistisch, maar maakt toch duidelijke statements. Daarbij is de artistieke vorm overtuigend: de dans blijft boeien, uit de eclectische muziek is een avontuurlijk soundtrack samengesteld, de voorstelling heeft veel afwisseling en een uiterst prettig ritme.

Het Holland Dance Festival is sterk in het verbinden van dansers, gezelschappen en choreografen. Het lijkt me heel interessant om Kyle Abraham te koppelen aan de Londense groep Ballet Black, die ook in het festival te zien is. Die kan wel wat pit uit the hood gebruiken.

Foto: Chrisopher Duggan