Een ‘afhaalvoorstelling’, die zijn we nog niet eerder tegengekomen tussen alle creatieve alternatieven voor (half)dichte theaterdeuren. Theater DEGASTEN in Amsterdam heeft de primeur met het project Outsideinsideout, dat uit vier verschillende onderdelen bestaat. Niet dat je tijdens het afhaalgedeelte echt een fysieke acteur mee naar huis krijgt, wel een doos met een stoere zine (een groot, bont magazine op stevig karton), een flesje drinken en een soepel kussentje voor op de bank.
De hoofdrolspelers van de aftrap van dit onderdeel van Outsideinside – een installatie in een gestripte theaterzaal in Frascati – bezitten ook niet de vrijheid om met een toeschouwer mee te gaan; ze zitten opgesloten in de Rijks Justitiële Jeugdinrichting De Hartelborgt. Dat maakt ze tot experts in de beleving van isolement, aldus Elike Roovers, co-artistiek leider van dit Amsterdamse jongerentheatergezelschap. Eerder werkte de groep bijvoorbeeld met jonge asielzoekers, statushouders en jongeren met een verstandelijke beperking.
In de even kleine als fascinerende installatie – die als opmaat dient voor de afhaalvoorstelling – ontdek je hoe zeven jongeren tussen de 18 en 21 jaar tijdens hun lange detentie op die paar vierkante meter toch hun verlangen weten te uiten naar de wereld buiten. Je wandelt tussen zeven miniaturen van hun onthutsend kleine kamertjes, met teksten erop gekalkt als ‘dit is een cel die zich voordoet als kamer’ of ‘dit is een criminele universiteit’, alsook muren vol (stiekeme) striptekeningen en odes aan een overleden moeder.
Daartussen zweven twee uitbundig behangen luchtkastelen, gebouwd door Gerbrand Bos op basis van hún dromen en fantasieën. De maquettes puilen uit van wensdromen zoals logo’s van dure modemerken, gepersonaliseerde manga en anime kaarten uit fantasy-spellen, donker gespoten speelgoedkastelen en goudkleurige poffermouwen.
Fraai hoe deze installatie in één blik weergeeft hoe verlangens en toekomstdromen alleen maar exploderen als ze geen voet aan grond kunnen krijgen in de werkelijkheid. Thuis, met je hoofd vol gedachten en je kont op het zachte pluche, dwaalt je blik over de gelaagde collages op posterformaat, gemaakt door de straatwijze documentaire fotograaf en filmmaker Elza Jo. Overal ploppen hartenkreten op, zoals bokkige dialogen tussen zorgverleners en hun jonge cliënten of een graffitiregen van huisregels (ontworpen door Raul Balai). Eerlijk, puur en allemaal vanuit het perspectief van jonge mensen die een dagtaak hebben aan het moeten overbruggen van sociale afstand.
Voor een ander onderdeel van Outsideinsideout, getiteld Nomad: Not Not Included, beland je op de Dam in een soort undercoverperformance. Na wat gehannes met telefoon en oortjes ontdek je dat jouw gescharrel rond het monument via een livestream door anderen te volgen is. En dat je uiteindelijk niet de enige bent die daar rondcirkelt tussen hordes voorbijsnellende mensen met telefoons, tasjes en afhaalmaaltijden.
Het concept, dat nogal expliciet het hokjesdenken ter discussie stelt en gevoelens van uitsluiting bevraagt, is echter te omslachtig en langdradig opgezet voor een ijskoude, winderige januaridag. Zeker wanneer je ook nog een veel te zwaar protestbord moet ophouden, met daarop een krijtkreet van je eigen worsteling met een door anderen opgeplakt identiteitslabel. Dat voelt te geforceerd. Gelukkig warmen je voeten iets op van het slotdansje met de lachende Dayna Martinez Morales. Om daarna naar huis te snellen met de afhaalvoorstelling.
Foto maquette: Gerbrand Bos
Een rituele reis door de duistere en verlichtende krochten van verlies, rouw, hysterie en een nieuw begin. Don’t Panic I’m Crying neemt je in deze bewogen tijd mee in een collectief, maar intiem verwerkingsproces, doorweven met eeuwenoude wereldgebruiken en nieuwe wonden. (meer…)
