Hulde aan de persoon die op het idee is gekomen om Peter Pannekoek voor te dragen als de officiële cabaret-jaarsluiter bij de publieke omroep. We kennen Pannekoek als de gevatte grappenmaker die vooral de kleine berichten in de krant goed bijhoudt, zijn eigen leven als single onder de loep neemt en daar lekker mee scoort. Maar in deze spectaculaire oudejaarsconference weet hij ook het hart en de ziel van zijn publiek te raken.

Op 25 maart werd de befaamde foto gemaakt van de formatiepapieren van de haastig over het Binnenhof lopende minister Ollongren, waarop te lezen stond dat de kritische CDA-parlementariër Pieter Omtzigt geloosd moest worden naar een ‘functie elders’. De gevolgen voor de kabinetsformatie waren rampzalig. Op diezelfde dag blokkeerde het vastgelopen containerschip Ever Given de vrije doorvaart in het Suezkanaal. De gevolgen voor de mondiale economie waren rampzalig.

Peter Pannekoek verbindt op ingenieuze wijze deze twee gebeurtenissen, die te maken hebben met dwarsliggen en moeizame pogingen om problemen op te lossen. Het is het startschot van een akelig goede, vlijmscherpe, oergeestige oudejaarsconference. Pannekoek verloochent zijn achtergrond als stand-upcomedian niet. Hij beukt de grappen eruit alsof hij maar vijftien minuten de tijd heeft om zijn publiek plat te spelen en vrijwel alles is raak. Maar daarnaast kwijt hij zich ook van de morele verplichting om op 31 december stof tot nadenken te bieden.

Het imposante decor van Dieuweke van Reij speelt een hoofdrol in de conference. We zien de brokstukken van het Capitool waar een stelletje barbaren flink huis heeft gehouden. En ook dit gehavende bouwwerk is een manier om heftige gebeurtenissen met elkaar te verbinden: de aanval van de Galliërs op het Capitool van Rome in 386 voor Christus en de rol van ganzen bij die gebeurtenis, de bestorming van het Capitool in Washington door benevelde Trump-aanhangers en via een extra lijntje komt Pannekoek in Auschwitz uit. Daarnaast zien we in het beeld een samenleving die door een aardbeving getroffen is en grondig gerestaureerd dient te worden. De lijnen die Pannekoek trekt lijken misschien wat al te willekeurig en geforceerd, maar aan het eind van zijn conference komt alles magisch bij elkaar, zoals Freek de Jonge in zijn allerbeste dagen zijn cabaretvolgelingen heeft geleerd.

Ook de man in Turkije die meezocht naar een vermist persoon, die hij zelf bleek te zijn, komt op een slim gekozen moment weer terug. Want het thema van de conference is verdwalen en afdwalen. Onder die noemer valt veel te vangen in het coronajaar, waarin virologen influencers werden, influencers zich virologen waanden en velen de weg volkomen kwijt zijn geraakt, zoals Lange Frans, Willem Engel en Lil’ Kleine.

Pannekoek ziet de corona-epidemie als een lakmoesproef waarvoor we massaal gezakt zijn, en niet alleen de vijftien procent van de Nederlandse bevolking die zich nog niet heeft laten vaccineren. Ook al raakt een deel van die groep wel heel erg de weg kwijt als tegen de politie wordt geroepen: ‘Jullie zijn nazi’s, stelletje kankerjoden.’

Het verdwalen en falen van de regering vat Pannekoek samen in twee citaten van bewindslieden. Rutte zegt na de geweldsuitbarsting in Rotterdam dat hij het niet wil begrijpen, en minister van Defensie Ank Bijleveld ziet als grootste verdienste van de Nederlandse aanwezigheid in Afghanistan dat men daar nu weet dat het anders kan. ‘Alsof je een man wiens been is geamputeerd moed inspreekt met de woorden dat hij weet dat het ook anders kan.’

Het geeft niet om een paar grappen van Pannekoek weg te geven, want de boom is zo volgeladen dat er nog meer dan genoeg geestige voltreffers over de koortslip, het koningshuis, Tata Steel, Schiphol, het fietsknopje bij het stoplicht en sportvissen overblijven.

Iedereen die heel krampachtig gevoel boven verstand heeft geplaatst wordt door Pannekoek vakkundig met de grond gelijk gemaakt. Toch komt hij aan het slot van zijn verhaal met een verrassende oproep om serieus aan ons inlevingsvermogen te werken en niet iedereen die de algemeen geaccepteerde mening niet deelt meteen af te serveren. Die twee facetten van de oudejaarsconference lijken met elkaar in tegenspraak, maar de redenering wordt met zulke sterke argumenten onderbouwd, dat er geen speld tussen te krijgen is. Daar kunnen we het nieuwe jaar wel mee in.

Peter Pannekoek is met zijn oudejaarsconference als een debutant in de eredivisie die meteen kampioen wordt. Buiging en petje af.

Foto: Peter van Velthoven