Een vrouw (Olympia Kotopoulos) bevindt zich alleen in een witte ruimte, omsloten door felle lichtbalken. Ze draagt een lange, witte jurk, het haar is lang en iets asblond, ze lijkt aan de tijd ontheven. In de openingsscène ligt, zit en staat ze in verschillende houdingen waarin het spotlicht haar telkens ‘bevriest’. Op een groot scherm naast haar verschijnen beelden die uit miljoenen pixels zijn opgebouwd: transparant en verslavend mooi. We zien de canyons van de wolkenkrabbers waar oceaanstomers doorheen en tussendoor varen.
One heet de voorstelling, geregisseerd Veerle van Overloop bij haar eigen productiewerkplaats ShELFISH in het Performing Arts & Society tijdens het Noorderzon Festival in Groningen. Het contrast tussen de kluizenaarachtige vrouw en de nachtmerrie-achtige beeldenstorm op het doek vormt de dramatische lijn van de performance.
We horen een stem (Julia Akkermans) als voice-over citeren uit het werk van de Franse schrijver George Perec (1936-1982). Zijn werk heeft een surrealistische inslag en dat blijkt ook uit de citaten over een stad met een straat met een huis met een kamer en een tafel met een kleed en een kooi en daarin een ei met een vogel. Die vogel kruipt uit dat ei en gooit de kooi om en de kooi gooit de tafel om enzovoort, de hele beschrijving weer terug. Een schitterend citaat dat gaat over de grillige samenhang der dingen.
Ook verhaalt de stem over de anonimiteit van gebouwen in onze stadsjungle, zoals parkeergarages, hotelkamers en torenhoge flatgebouwen. Ja, daar wonen mensen. ‘Het leven’, aldus Perec, ‘is het je begeven van de ene ruimte in de andere zonder te botsen.’ Dat ‘botsen’ betekent ‘zonder jezelf te beschadigen’. Dat proberen Van Overloop en Kotopoulos in deze soms ingetogen, dan onthutsend expressieve uitvoering die ons meevoert in de vrees van iemand voor wie de buitenwereld te veel is, te overweldigend, te indringend.
Twee jaar eerder maakte Van Overloop op Noorderzon One Million People and Me, ook over de angsten die iemand overvallen in een urbane omgeving. Haar inspiratiebron ligt ditmaal bij jonge Japanse kluizenaars (hikikomori) die zich hebben afgezonderd van die almachtige, dominante en beklemmende wereld. De steden die de meeslepende videografie toont, zijn niet alleen de Japanse, ze zijn met hun kolossale bouw wereldwijd. Celliste Rosie Taekema begeleidt Kotopoulos met genadeloos rauwe klanken.
Van Overloop en het collectief ShELFISH geven vorm aan een belangrijk thema, dat van de mens in de verstikkend urbane omgeving. One laat ons zien dat we ons dagelijks in een versteende omgeving bevinden, vol van betekenisloze, lelijke bouwwerken en ‘ruimtes’ in de breedste zin van het woord, feitelijk zonder dat we dat beseffen. Het verhaal van de hikikomori is me onbekend, het duidt op een neurologische sociale conditie, waarin jonge mensen zich terugtrekken uit de wereld. Met name in Japan is dit een groot probleem.
One is in drieën opgebouwd: uit een briljante soundscape van hevige cellomuziek als een city soundscape, uit een videografie (WERC) en uit een performance met radeloosheid als onderliggende emotie. Dit geheel brengt de toeschouwer een uur lang in een ruimtes die we kennen, maar waar we nooit scherp naar kijken. Deze ontdekking is belangwekkend.
Foto: Knelis
