‘Wanneer heb je voor het laatst opzettelijk iemand gekwetst?’, vraagt Tom Lash de zaal. Lash vermoedt dat de meeste mensen daar geen antwoord op hebben. Hijzelf vindt het helemaal niet leuk om iemand te kwetsen, en heeft er achteraf ook altijd spijt van. ‘We vermoeden altijd dat iemand anders in elkaar zit dan wijzelf’, beweert Tom Lash in Onder voorbehoud, ‘Maar volgens mij zijn we allemaal hetzelfde.’

Om dat aan te tonen vraagt Lash drie mensen uit de zaal om later in het programma iets te komen vertellen dat ze doorgaans voor zichzelf houden. Dan zal waarschijnlijk blijken dat meer mensen dat doen, weet Lash uit statistiek. Zo slapen hij en zijn vriendin, net als 35 procent van de volwassenen, met een knuffel. Niet dat iemand dat ooit zou vertellen, vermoedt hij.

De 24-jarige Tom Lash lijkt geïnspireerd door meer intellectuele cabaretiers, als Dolf Jansen, Theo Maassen of Youp van ’t Hek. De kalende jongeman laat ruimte voor denkpauzes, werpt veelbetekenende blikken en valt van de ene schijnbare verbazing in de andere als hij het heeft over incompetente treinontwerpen, festivalprogrammering en de aanwijzingen op het wegdek van de Wittevrouwensingel in Utrecht. Gevolgd door een schuine blik omhoog met zijn tong bedachtzaam in zijn mondhoek, alsof hij een aanloopje neemt voor de volgende observatie. Wat inhoud betreft haalt hij helaas niet helemaal datzelfde niveau.

Volgens het principe ‘probeer je eens te verplaatsen in de ander’ verzint hij begrijpelijke parallellen voor allerlei mensen die negatief in het nieuws zijn geweest. Hij heeft er vreselijk veel, voor uiteenlopende dingen als moslims, pedofilie en protesten tegen slavernij. Ze helpen misschien het begrip op gang, maar zijn meestal iets te kort door de bocht. Met zijn argeloze pleidooi dat we over honderd jaar van gedachten zullen veranderen over hoe we nu met onze honden omgaan, als ze zouden leren praten, maakt hij – hoewel natuurlijk onbedoeld – een ongevoelige simplificering van de gevolgen van het kolonialisme. Plus dat het een moeilijk gedachte-experiment is dat een hoop fantasie nodig heeft.

Hij is op zijn best als hij over onderwerpen praat die hij goed kent. Als hij uitlegt hoe hij columns schrijft, als hij een kijkje achter de schermen geeft bij de radio of als hij toegeeft waar hij ruzie over maakt met zijn vriendin, kunnen hij en het publiek ontspannen. Dan is er even geen intelligente invalshoek, maar een echte connectie met de zaal. Daarmee maakt Lash uiteindelijk zijn belangrijkste punt.

Het publiek krijgt in Onder voorbehoud een spervuur van uiteenlopende opvattingen en bijpassende voorbeelden op zich af, maar tussendoor weet Lash precies genoeg te inspireren om drie dappere mensen op het podium te krijgen. Zij zijn de beste voorbeelden bij die ene overkoepelende overtuiging: niemand is alleen, we hebben allemaal meer gemeen dan dat we van elkaar verschillen. Een eenvoudig uitgangspunt dat in de kleine cabaretzaaltjes niet nieuw is, maar wat je niet vaak genoeg kan horen.

Foto: Casper Koster