‘Ik moet sterven om opnieuw geboren te worden’, weeklaagt Odysseus tegen het eind van de voorstelling en een matroos voegt meteen de daad bij het woord en hijst hem in de mast van zijn schip op wielen. Daar hangt hij dan, als Jezus in The Passion, klaar om naar het schimmenrijk van een overacterende Hades gereden te worden. Het is zo potsierlijk, dat je er bijna om moet lachen.

De Odyssee van Homerus leent zich bij uitstek voor een grootschalige pleinvoorstelling, letterlijk boven en tussen het publiek. Immers: genoeg actie, genoeg spannende momenten en de handeling verplaatst zich constant van de ene wonderbaarlijke locatie naar de andere. Dat moet ook Theater Gajes zich gerealiseerd hebben voor de voorstelling waarmee het vijfentwintigjarig bestaan wordt gevierd in thuisstad Deventer. Van thuiskomen is echter geen sprake, deze Odyssee is mijlenver verwijderd van het hoge niveau dat het leeuwendeel van de gezelschappen tijdens Deventer op Stelten laat zien.

Het gaat meteen al mis aan het begin. Het publiek hoort van de verteller, met voorkeur voor zo dramatisch mogelijk voorlezen, de geschiedenis van de belegering van Troje. Een paard krijgen we niet te zien, wel hoe Odysseus met zijn medestrijders afrekent met zijn vijanden. Kortom, dat wat we net gehoord hebben, maar dan met woeste gebaren en veel geschreeuw.

Het is symptomatisch voor een voorstelling waarin de verteller volkomen overbodig de scènes aan elkaar praat, we dat vervolgens te zien krijgen door middel van acteurs op stelten en verrijdbare objecten, als de boot van Odysseus en een eiland vol lekkernijen. Het is allemaal ontzettend letterlijk en beeldend, laat zo veel te weinig aan de verbeelding over en schuwt zelfs de gemakkelijkste effecten niet – Athena duikt steevast met onweer op, en waar de andere wagens zo onopvallend mogelijk ruimte voor zichzelf maken, maakt Odysseus’ Nemesis Poseidon zijn opkomst duidelijk door luid ‘Aan de kant!’ te schreeuwen.

Naar eigen zeggen wil het gezelschap ‘de thematiek thuiskomen en het belang daarvan, ook voor alle ontheemden op onze wereld, aankaarten’, maar het doet daar niets mee. Ja, Odysseus komt nadat hij als Jezus aan het kruis heeft gehangen in de slotscène in vodden terug bij zijn geliefde Penelope. In het uur daarvoor ziet en hoort het publiek cliché na cliché. Poseidon met een duivelsdrietand, Kirke in een soort turnpakje die als een vlinder omhoog gaat terwijl andere meisjes in dito kostuum de mannen verleiden.

Met de wereldpremière van Odyssee is Theater Gajes na try-outs in Portugal inderdaad thuis in Deventer. Helaas wel met een voorstelling die door gemakzuchtig vertrouwen op wat vijfentwintig jaar geleden misschien kon verrassen. Met enige actualiteit, inhoudelijk en in de gekozen vorm, binnen en buiten het (straat)theater, heeft deze Odyssee niets gemeen. Maar ook zonder de pretenties en ondanks de tomeloze inzet van vele amateurs en vrijwilligers is de voorstelling juist daarom een gemiste kans. Want als je een groot (thuis)publiek tot je beschikking krijgt, moet je als makers niet gemakkelijk grasduinen in wat eerder werkte en andere nog veel grotere massasuccessen kopiëren, maar die kans met beide handen aangrijpen om iets nieuws te maken.