Nu mijn borsten eraf zijn kunnen we dichter tegen elkaar liggen

In Nu mijn borsten eraf zijn kunnen we dichter tegen elkaar liggen nodigt Caro Ilias de Feijter hun publiek uit op een huisfeestje. Door middel van goed gevonden spelvormen neemt de maker ons mee in hun transitieproces.

In de kleine zaal van Theater Kikker is een typisch Nederlands fenomeen opgetrokken: de kringverjaardag. Op een tafeltje staan chips, cola en feesthoedjes, maar de ruimte wordt gedomineerd door een cirkel stoelen, waarop een deel van het publiek plaatsneemt. Caro Ilias de Feijter verwelkomt ons hartelijk op hun ‘huisfeestje’, dat in sfeer en opzet niet eens zo ver van een echte verjaardag afwijkt: onwennig zitten vreemden met elkaar in een kring, slechts verbonden door de persoon voor wie ze zijn gekomen. Het enige afwijkende is dat er ook een publiek op de tribune naar zit te kijken, en dat een heuse DJ (Mathijs de Valk) de bijeenkomst van muzikale ondersteuning voorziet.

De Feijter, die zichzelf aan ons voorstelt als ‘zowel non-binair als trans man’, grijpt de vorm aan om het publiek deelgenoot te maken van hun zoektocht naar een positie in een wereld die weinig ruimte biedt aan trans of non-binaire mensen. Hen nodigt het publiek na een korte introductie uit om aan verschillende gezelschapsspelletjes mee te doen, die op subtiele wijze met het onderwerp aan de haal gaan. Bij een potje Wie Ben Ik? moet De Feijter raden dat hen een ‘vrouwelijke homoseksuele jongen’ is, en hun openingsvraag ‘kom ik vaak op tv?’ levert zowel meteen prettige chaos op (omdat het publiek het niet eens wordt over het juiste antwoord) als dat het impliciet commentaar levert op de representatie van genderfluïde mensen in de media.

De andere vormen werken ook goed. Zo speelt De Feijter een potje ‘transitietwister’ waarbij de ‘vakjes’ corresponderen met de paternalistische vragen op de checklist die De Feijter tijdens hun transitieproces moet invullen, en doet een massale stoelendans dienst als metafoor voor de maatschappelijke druk om steeds opnieuw positie te moeten bepalen. De Feijter maakt indringend tastbaar hoe het is om in een samenleving te leven waarin iedereen continu een mening lijkt te hebben over je bestaansrecht.

Hoewel De Feijter voor mensen die zich al enigszins in het thema van genderidentiteit hebben verdiept niet per se nieuwe inzichten biedt, weet hen door de slim gekozen vorm toch ook voor dat deel van het publiek een boeiende theaterervaring neer te zetten. De Feijter is een innemende verteller, die met het grootste gemak het publiek overhaalt om actief aan de spelletjes deel te nemen, waarbij de ongemakkelijkheid juist in het voordeel van de voorstelling werkt: het is zowel het ongemak van een traditioneel kringfeestje als de krampachtige manier waarop cis mensen met non-binariteit en trans mensen plegen om te gaan.

Alleen een van de laatste scènes sloeg wat mij betreft de plank mis: een emotioneel gesprek dat De Feijter voert met hun ouders eindigt met een voice-over van hun vader, die uitsluitend in de voorstelling is opgenomen om hem nog zijn eigen zegje te laten doen. Zo krijgt hij een uitzonderingspositie die niet aan andere personages wordt verleend, en eindigt de voorstelling bijna in een manipulatief staaltje tranentrekkerij.

Maar gelukkig is dat buiten het eigenlijke slot gerekend. In een uitzinnige clubscène waarin het publiek ook de vloer op wordt gehaald bereiken De Feijter en De Valk een uitbundige lyriek die sterk doet denken aan het al even bevrijdende einde van de Netflixserie Russian Doll: een feestelijke viering van het mens-zijn die ruimte biedt aan elke mogelijke invulling daarvan. Het is een teken van De Feijters talent als performer en maker dat hen er zo goed in slaagt dat tot een werkelijk collectieve viering te maken.

Foto: Jennifer Knuchel