We lijden in Nederland aan selectieve verontwaardiging, merkt Pieter Derks op aan de start van zijn oudejaarsconference. Dagenlang bespraken we de diskwalificatie van Joost Klein, terwijl in dezelfde week ziekenhuizen werden gebombardeerd in Gaza. Op een schaal van ‘erg’ liggen de twee fenomenen mijlenver uit elkaar, toch vloeiden er in Nederland meer tranen voor Klein.

In zijn jaarafsluiting Nu even niet benadrukt Pieter Derks met dit soort komisch verontrustende observaties hoe we afgeleid raken van ontwikkelingen die meer aandacht verdienen. Al meer dan tien jaar schrijft Pieter Derks snedige columns voor Radio 1, waarin hij actualiteiten en politiek behandelt. Opmerkelijker dan dat hij dit jaar is gevraagd de oudejaarsconference op de NPO te verzorgen, is misschien wel dat het hem niet eerder is gevraagd.

Derks is geen groot vernieuwer van het genre en in tegenstelling tot de avontuurlijkere Micha Wertheim vorig jaar, houdt hij zich keurig aan de traditie. Net als Claudia de Breij verdiepte hij zich in eerdere oudejaarsconferences, verwijst hij naar de originele oudejaarsconferencier Wim Kan en kan hij rekenen op muzikale begeleiding van een band.

Wilde Youp van ’t Hek nog weleens een metaforische kapstok introduceren om het jaar aan op te hangen, zoals gesprekken met stamgasten in een café, Derks pakt het losser aan. Hij verzamelde de afgelopen maanden talloze leuke grappen over de actualiteit, die hij met overbruggingsgrapjes aan elkaar lijmt. Met zijn behendige geest lijkt hij minder voor de hand liggende gedachten over het nieuws zonder moeite uit zijn mouw te schudden. Het huilen van Pieter Omtzigt spiegelt hij bijvoorbeeld aan het oneindige lachen van Mark Rutte: ‘Ik vind het verfrissend om eens naar iemand te kijken die het blijkbaar wel iets kan schelen.’

In veel interviews vooraf probeerde Derks de lezer ervan te overtuigen dat hij zijn eigen politieke voorkeur wat op de achtergrond heeft gehouden, toch krijgen de PVV-politici er flink van langs. Logisch, nuanceert Derks in zijn programma gelaten: ‘Ik had best over Frans Timmermans willen praten, maar ik heb me beperkt tot de mensen die dit jaar relevant waren.’ Daarmee vat hij de huidige status quo in de Nederlandse politiek aardig samen.

Ook geeft hij ruimschoots gehoor aan Ruttes oproep om ons mentaal voor te bereiden op oorlog. Daar hoort de realisatie bij dat oorlog historisch gezien de normale toestand is, dus dat we nu een tachtigjarige vrede beleven. Ook mooi is het moment waarop hij stilstaat bij het droevige verhaal van Hind Rajab – een vijfjarig meisje dat met haar gezin is teruggevonden in een autootje met 335 kogelgaten erin. Eigen aan Derks is de aandacht die hij zijn gezinsleven geeft in programma’s: zijn jongste dochter heeft ook die leeftijd.

Welkome luchtigere uitstapjes zijn een vertelling rond de podcast Sara’s Mysteries, waarmee hij Ruttes nalatenschap aan ons laat zien, en over hoe voetbalhooligans hun vuurwerk precies in het voetbalstadion smokkelen. Een leuke vondst is hoe hij van de twee nieuwsberichten over Desi Bouterse – ‘hij is zoek’ aan het begin van het jaar en ‘hij is dood’ aan het eind – een waarschuwing maakt voor zijn dochter over verstoppertje spelen met iemand die geen zin heeft naar je te zoeken.

Met een duidelijke afsluitende oproep om ons minder te laten afleiden door relatief kleine problemen (zoals transitiespijt, een ongelofelijk zeldzaam fenomeen) en meer als gemeenschap te functioneren, levert Derks een humoristisch, verbindend oudejaarsprogramma af dat goed in onze oudejaarstraditie past. Hij mag het beslist vaker doen.

Terugkijken kan hier

Foto’s: Annemieke van der Togt