Milo Rau doet steeds hetzelfde: hij zuigt je naar het grote black hole van de menselijke existentie, daar waar verbeelding tekortschiet, en dan laat hij je om dat onbegrijpelijke nulpunt heencirkelen, zonder het ooit te kunnen aanraken. (meer…)
‘Thuis is waar je herinneringen zijn’, schrijft actrice Sanne Vogel op een overheadprojector in de voorstelling Nieuwe Familie. Maar de twee Syrische vluchtelingen die ze in huis neemt, zullen nooit meer een thuis vinden en herinneringen verankeren.
Het is niet verwonderlijk dat de getalenteerde Vogel met een maatschappelijk geëngageerde voorstelling komt, die de overtuigende kracht heeft van een documentaire. In 2015 ontmoette Vogel twee Syrische vluchtelingen op het Centraal Station van Amsterdam, waar ze zich met andere vrijwilligers inzette voor de opvang van vluchtelingen die met de trein aankwamen. Eerst trof ze Muayad Hilamia op het perron, met rolkoffer wachtend op hulp. Daarna maakt Amir Namou zijn entree in haar leven. Vogel ontfermt zich over beide jonge vluchtelingen, op drift geraakt door oorlog.
Het sfeervolle decor, ontworpen door Florian Legters, bestaat uit overwegend witte zachte vormen van tafels, stoelen, lampen plus een keukenblok. Muayad, wiens naam Vogel verbastert tot ‘Mooierd’, slaapt in de woonkamer op een stapel luchtbedden waar hij telkens vanaf valt.
Vogel beoefent een integere en boeiende manier van vertellen: ze neemt de toeschouwer mee door alle twijfel die ze heeft als het gaat om de noodzaak van vluchtelingenwerk. Openhartig laat ze weten dat ze nauwelijks iets weet van de Syrische-vluchtelingenproblematiek, van een dictator als Assad, van het Midden-Oosten. Ja, het moet iets zijn met ‘zand en kamelen’.
Nauwgezet en ontroerend identificeert ze zich met de vluchtelingen. Af en toe lijkt het zelfs alsof haar stem breekt door tranen als ze vertelt over een moeder die haar pasgeboren baby op de vlucht met zich meedraagt. Mooierd heeft van zijn ouders een app gekregen op zijn mobiele telefoon, waardoor zij hem op zijn vlucht kunnen volgen. Hij maakt een levensgevaarlijke bootreis over zee naar het vrije Griekenland. Vogel vraagt zich hardop af welke wanhoop een moeder moet bevangen als ze haar kind helemaal alleen de wijde wereld in stuurt.
Aangrijpend is ook het verhaal van Amir. Ook hij onderneemt een helse reis, zodat het een wonder mag heten dat beide vluchtelingen de ontberingen overleven. Als ze tot slot in het opvangcentrum Heumensoord bij Nijmegen terechtkomen, waar ze moeten leven in mensonwaardige omstandigheden, ontbrandt Vogel in diepe verontwaardiging, perfect en oprecht gespeeld.
In het huis van Vogel vinden ze een warm onthaal. Amir kookt en ze brengen lange avonden door aan de keukentafel. ‘Gemis’ is het sleutelwoord van deze voorstelling. Vogel projecteert haar angsten van afscheid nemen, van een leven zonder diepere banden met familie en dierbaren op de beide jongens. Via hun verhaal vertelt ze over haar eigen leven. Dat maakt Nieuwe Familie tot puur en eerlijk documentair theater. Regisseur Marcus Azzini heeft de voorstelling van advies gediend en dat is te zien aan de mooie mengeling van begrip en empathie die eruit spreekt.
Sanne Vogel en haar beide logees moeten ook weer afscheid van elkaar nemen. Aan het slot vertelt ieder wat ze geleerd hebben van de ontvangst en het leven in Nederland. Wat ze vooral leerden, is dat leven zonder banden van dierbaren en werk onmogelijk is. De vraag blijft open of Amir en Muayad ooit terugkeren naar Syrië. En of ze de vriendschapsband met Sanne Vogel blijven behouden. Een voorstelling als deze biedt een nieuwe vorm van engagement, namelijk vervuld van twijfel.
Foto: Raymond van Olphen
