‘Ik denk dus ik ben, wakker.’ De nacht is de arena van de slapelozen, de redelozen, de schaamtelozen, de gewichtslozen en de grenzelozen. De medewerker van de nachtwinkel krijgt ze allemaal aan de toonbank. Ze komen er niet alleen voor chips of nog een laatste blikje Grolsch, maar vooral om hun verhaal te doen. Iemand zegt: ‘Ik ben verdwaald, maar ik heb zin in iets. Dan schijnt er nog licht, er is nog hoop: de nachtwinkel.’

Nachtwinkel Utrecht OPENT is een pop-up installatie, die gedurende het Café Theater Festival kriskras door de binnenstad te zien is: in de stromende regen (donderdagavond, Janskerkhof) tot aan de relatief zwoele avond (zaterdagavond, Jacobibrug). Het assortiment van makers / winkelmedewerkers Xander Lenders, Leoni Pirenne en Hannah Suurmond bestaat niet uit sigaretten, powerbanks of pizza, maar uit wezenlijker zaken: ze bieden troost, poëzie, herkenning en verpozing.

Maximaal vijf ‘klanten’ kunnen tegelijkertijd plaatsnemen rondom de compacte nachtwinkel-op-wielen, en kijken door kijkgaatjes naar een nachtelijke miniatuurwereld. Dat kan de nachtwinkel zelf zijn, maar ook een smalle steeg waar in de verte een knipperend licht brandt, een club na sluitingstijd of een slaapkamer die morrelt met de wetten van de zwaartekracht. Over de koptelefoon hoor je wat de nacht voor iemand betekent.

Ter voorbereiding voerde het makerscollectief gesprekken met verschillende kroegeigenaren die deelnemen aan het Café Theater Festival. Ze goten hun ervaringen in vijf audioscènes van steeds een paar minuten, die ze opnamen samen met acteurs Yara Piekema, Tim Helderman en Arthur Pirenne.

Soms zijn het specifieke anekdotes over de intense behoefte aan fysiek contact of een vervreemdend gedicht dat een onbekende man voordroeg terwijl je ’s nachts – vrienden kwijt, aangeschoten – even met iemand op een bankje zit (naderhand: ‘was dit echt?’). Een andere keer is dat een troostrijke spirituele ervaring die uitgelokt is door het duister van de nacht. Je kan een los verhaal als troostrijke midnight-snack bestellen, of meerdere achter elkaar, als je overvallen wordt door een spontane theatrale hongerklop. Op die manier laten de makers je, via ervaringen van anderen, reflecteren op je eigen bijzondere nachtmomenten.

Verhalen die overdag doorgaans verzwegen worden, hoe uitbundig, verstild of breekbaar ook, komen samen in deze tijdelijke nachtwinkel – in Utrecht, de enige grote stad zónder nachtwinkel. Gelukkig zijn er nog kunstenaars die deze ervaringen verzamelen, toevoegen aan hun theatrale assortiment en ter consumptie aanbieden aan winkelend publiek of dolende nachtbrakers.

Foto: Maarten de Leeuw

Lees hier alle minirecensies over het Café Theater Festival 2024 in Utrecht.