Eerst is My paradoxical knives een verstilde installatie. Een beschreven stukje dansvloer in de hal van het theater. Daar bovenop een set metalen messen aan spanbanden van verschillende lengte. Dan verschijnt Ali Moini, gehuld in fakirslip en banden. Hij gespt de messen aandachtig aan en start een eigentijdse derwishdans. Zo genereert hij een centrifugale kracht die de toeschouwer tegelijkertijd op afstand houdt en meesleept.

Heel langzaam komt Moini’s draai op gang, de messen krassen over de vloer. Als hij voldoende vaart heeft, komen ze daar van los. Dan is het gevaar voor hemzelf enigszins geweken, zijn voeten kunnen vrij bewegen. De messen zwieren rond zijn lijf en wijzen nu naar ons.

Moini, die in Frankrijk woont maar wortels heeft in Iran, koos messen van uiteenlopende materialen en in diverse vormen. Hun gewicht en dus zwaartekracht en beweging varieert, evenals hun klank. Lichte messen die elkaar raken klinken als heldere klokjes, de zware sturen lage vibraties door de ruimte.

In deze klankcompositie, die is opgebouwd uit onregelmatig opdoemend geluid maar door het verstrijken van de tijd tot een natuurlijk en harmonieus continuüm evolueert, voegt zich zijn stem. Hij zingt dertiende-eeuwse woorden van de vermaarde Perzische filosoof en dichter Jalal ad-Din Rumi. Hey sky, don’t turn without me – Hey time, don’t pass without me. Het is duidelijk: Moini wil meedraaien met de wereld.

Terwijl de toonhoogte stijgt, het volume en de lengte van de gezongen frasen toenemen, worden de geschreven woorden onder zijn voeten langzaam weggeveegd. Ondertussen legt Moini in zijn draai met ieder van ons contact door ons doordringend aan te kijken terwijl hij zijn introspectieve oog geen moment vergeet. Datzelfde geldt voor het publiek dat om hem heen een ring vormt waarin nieuwsgierige blikken afwisselen met milde meditatie.

Het is een fascinerend en poëtisch schouwspel dat Moini met perfecte timing en concentratie opbouwt. Religieuze danstraditie en eigentijdse transformatie, eeuwen geleden geschreven en live gezongen woorden, glinsterend en lichtweerkaatsend koud metaal, een kwetsbaar en krachtig lichaam van warm vlees en bloed, lichamelijkheid en spiritualiteit stromen erin samen.

Ook angst of open blik ten aanzien van het onbekende, gevaar en ontmoeting, kunstenaar en toeschouwer, Iran en Amsterdam zijn componenten van dit draaiend universum. Ontsnappen aan onderdrukkende regimes, jezelf vrijmaken, in beweging komen en je laten zien. Onbevreesd zijn en je door een ander laten raken.

Foto: Christian Lutz