Deerniswekkend. De arts draagt een mondkapje, maar in haar ogen ziet hij die typische glimlach bestemd voor een deerniswekkend iemand: Sadettin. De grond is onder zijn voeten weggeslagen, hij wankelt door de gangen van het ziekenhuis. Hij en zijn geliefde hebben een baby gekregen, maar er is iets niet goed. Het ontsmette glas van zijn mobiele telefoon weerkaatst zijn gelaat: deerniswekkend.
De voorstelling Monumentaal is nog maar net begonnen, en vreemd genoeg voel je met de beklagenswaardige verteller mee als was hij een kennis die je misschien alweer een paar jaar niet zag, van wie je niet eens wist dat ie nog een kind ging krijgen, maar die je alle sterkte wenst.
Want hier staat Sadettin Kirmiziyüz, theatermaker. Wie zijn voorstellingen de afgelopen jaren heeft gevolgd, heeft kennisgemaakt met zijn familie: ouders, broer, niet in de laatste plaats zijn zus, hoofdpersoon uit het stuk dat Kirmiziyüz’ doorbraak betekende: Somedaymyprincewill.com uit 2012. En uiteraard: met hemzelf.
Waar Sadettin in zijn kenmerkende, puntige stijl grotere maatschappelijke thema’s onder de loep neemt in zijn werk – geestig, zichzelf als verteller relativerend soms, en dan weer vlijmscherp en woest – vertrekt hij toch vaak vanuit die kleine jongen uit Zutphen, kind van Turkse arbeidsmigranten. Vanuit wat een bi-culturele achtergrond betekent voor je plaats in de samenleving. Hij zoomt uit, hij zoomt in.
In die context zou je misschien verwachten dat Monumentaal gaat over de stand van de zorg in Nederland, in welke mallemolen je belandt wanneer je kind iets ‘heeft’ en wat dat met je doet. Maar dat gebeurt niet. In de gangen van dat ziekenhuis, terechtgekomen in een merkwaardig soort vacuüm, maakt hij de balans op: 40 jaar oud, vader van drie, theatermaker. Kind van ouders die nooit wortel schoten in Nederland, en die zich nu met het pensioen in het vizier opmaken om eindelijk terug te keren naar Turkije. Waren ze hier ooit echt?
Kirmiziyüz is een innemend verteller die je ook nu weer fluks het verhaal binnentrekt, waarbij kennis van voorgaande niet is vereist: je bent meteen mee. Het is zijn relaas, met veel persoonlijke details, pittige observaties en geweldige vergelijkingen – maar tegelijk is het een veel groter verhaal: dat van een (schemer-)generatie en verder. Het is theater dat het puur persoonlijke ontstijgt, en dat maakt het belangwekkend. Monumentaal is in die zin classic Kirmiziyüz, en een voorstelling om te omarmen.
Deerniswekkend. Onnadrukkelijk borduurt hij voort op dat thema. Al die pogingen om erbij te horen, je aan te passen – het is hard werken met een migrantenachtergrond, harder werken. Struikelende pubers, vallende ouders, guilt trips, ontkenning, teleurstelling. Het is niet per se een heel positief uitslaande balans die we meekrijgen. En toch. Mogelijk markeert Monumentaal ook het begin van een nieuwe tijd, een toekomst waarin kinderen geen ‘migrantenkinderen’ heten en Kirmiziyüz hier een doodgewone naam is die je niet meer hoeft te spellen. Denk daar eens aan.
Foto: Bart Grietens
