De moord op de tweejarige Engelse kleuter James Bulger in 1993 leidde tot heftige reacties bij de Britse pers en bevolking. De kleuter werd op een gewelddadige manier om het leven gebracht door twee jongetjes van tien. De felle reacties en de nog altijd aanhoudende publiciteit tonen dat door deze tragische gebeurtenis een open zenuw werd geraakt. Een moord op een kleuter door twee jongetjes van tien roept vragen op waar de samenleving geen antwoord op heeft. Is een gebrek aan opvoeding de oorzaak, hebben de ouders gefaald of de maatschappij, of schuilt dit soort gewelddadigheid in de natuur van de mens?
Dergelijke morele vragen lijkt de Zweedse schrijver Niklas Rådström ook te willen stellen in zijn toneelstuk Monsters (2007) dat de dood van James Bulger als onderwerp heeft. De Utrechtse Spelen brengt het stuk nu uit in de regie van Matthias Mooij. Rådström greep voor zijn tekst terug op elementen uit de klassieke Griekse tragedie. In de regie van Mooij zijn daar nog maar spaarzaam sporen van terug te vinden. Mooij situeert de voorstelling in een grote open ruimte. De acteurs spelen tussen de rijen tafels waaraan de toeschouwers zitten. Het publiek is als het ware aanwezig bij een rechtszaak. De voorstelling begint ook met een weergave van de feitelijke gebeurtenissen.
In afwisselende korte scènes worden delen van de toedracht onthuld. Fragmenten van het verhoor van de jonge daders, Robert en Jon, worden afgewisseld door monologen van hun ouders die een beeld geven van hun sociale achtergrond, en soms door feitelijke informatie. Geleidelijk ontstaat een beeld dat verbijsterend zou zijn als we niet al zoveel wisten van dit trieste voorval. Nu zijn het vooral details die er even inhakken: hoe de kleuter werd toegetakeld, dat tientallen mensen de jongetjes met de kleuter opmerkten en misschien wel hun bedenkingen hadden maar geen aanleiding zagen om te reageren.
De regie brengt enige dynamiek in de voorstelling door de spelers regelmatig van rol te laten wisselen en door de afwisseling van monologen en verhoorscènes. De inzet en het goede spel van de acteurs (Benja Bruijning, Tine Cartuyvels, Bart Klever en Rick Paul van Mulligen) dragen daar ook aan bij. Maar Monsters is meer een literaire reconstructie dan een theatrale. De tekst bestaat vooral uit (achtergrond)informatie, bouwstenen voor een tragedie, die echter niet uit de verf komt. De feiten in Monsters zijn dan wel dramatisch, maar daarmee is de voorstelling het nog niet.
Foto: Wim Selles
