‘Meisjes’ is voor Introdans een rekbaar begrip. Moderne meisjes heet de voorstelling met drie stukken van dameschoreografen die best 78 kunnen zijn, zoals het monument Lucinda Childs. Zij maakte een nieuw stuk voor de Arnhemse groep. Didy Veldman en Regina van Berkel zijn een stuk jonger, maar toch rond de vijftig. Het gaat kennelijk om geestelijke jeugd. Dat de choreografen ook jeugdig bewegen, zie je op de introducerende filmpjes.
Het lijkt erop dat we de titel Moderne meisjes moeten opvatten als vrouwen die zich laten inspireren door modernistische kunststromingen uit de vorige eeuw. Didy Veldman bijvoorbeeld maakte The Three Dancers in 2015 voor het Londense Rambert, naar het bijna gelijknamige schilderij van Picasso van bijna honderd jaar oud. Het hangt in Tate Modern. Drie mensfiguren houden elkaar vast in wat een vrolijke dans lijkt, maar in een houding die overgenomen is van middeleeuwse afbeeldingen van dodendansen. Die iconografie gebruikte Picasso om een fatale driehoeksverhouding in zijn vriendenkring te verbeelden. Wat een vrolijk schilderij lijkt, staat voor lust, schuld, verdriet en geweld.
Veldmans beeldtaal is gebaseerd op kubisme en zwart-witte kostuums, want Picasso schilderde onder meer kubistisch en in zwart-wit. De choreografe hoopt ons met een kubistische ervaring naar huis te sturen, zegt ze in het filmpje vooraf. Maar waarom? The Three Dancers is een schilderij in kleur dat niet kubistisch is. Haar keuze lijkt nogal metonymisch. In de muziek combineert Elena Kats-Chernin tango (de muziek van de sensualiteit immers) met minimal music. Intussen zien we wel wat hoekige bewegingen, soms denk je even aan de triadische balletten van Oskar Schlemmer, maar het zwierige, lyrische balletidioom heeft de overhand. Dansers gaan relaties met elkaar aan waarin harmonie de overhand heeft. The Three Dancers is daarmee een nogal rustige verwerking van Picasso’s emotionele, gekwelde beeld.
Lucinda Childs (1940) verkeerde in de kringen van Merce Cunningham en John Cage en was choreograaf van en eerste soliste in Einstein on the Beach van Robert Wilson en Philip Glass, de productie die een historische status heeft gekregen. Over modernistische meisjes gesproken. Alleen Introdans mag haar werk uitvoeren in Nederland. De Arnhemse groep is trots op die exclusiviteit, maar waarom eigenlijk?
In Petricor combineert ook zij klassiek ballet met minimal music. Die is in dit geval van Ludovico Einaudi, een bewerking voor orkest van zijn pianostuk dat ook de naam gaf aan de choreografie. Petricor is de geur die vrijkomt als het na een lange tijd van droogte weer gaat regenen, maar het is verleidelijk te denken aan hart (cor) van steen (petra). Dat past bij haar wiskundige werk, waarin het niet gaat om emotionaliteit en individualiteit, maar om patronen in de ruimte. Vormgever Dominique Drillot benadrukt dat door de lijntekeningen die Childs maakt van haar danspatronen te projecteren op het achterdoek.
Kil zou ik Petricor trouwens niet willen noemen. Childs laat simpele ballet- en stijldansfrasen uitvoeren door dansers die als zetstukken in de ruimte geplaatst zijn. Ik word wel vrolijk van het loskoppelen van klassiek ballet en de romantische emoties die daar zo aan vastzitten.
De eerste blik die het publiek mag werpen op het derde stuk van de avond, is overdonderend. Regina van Berkel maakte Frozen Echo op de gelijknamige compositie van Theo Verbey in 2011 voor het Ballett am Rhein in Düsseldorf. Over het toneel kromt zich een dinosaurusruggengraat die gemaakt is van zeventig computerbeeldschermen van het ouderwetse soort; met beeldbuis dus (het toneelbeeld is van Dietmar Janeck). Daaronder, tegen het achterdoek staat een vrouw in een bruine jurk met een huizenhoog kapsel. Ze lijkt te leunen op een grillige rode stok, zoals op Dalí’s schilderij met de brandende giraffe. Over het podium verspreid werken groepjes dansers mee aan de compositie, die driedimensionaal tot leven komt. De sterke muziek van Verbey is onheilszwanger, geeft de blazers een grote rol en doet vaak sterk denken aan Stravinsky, nog zo’n geweldenaar van het modernisme. Ook hier is het bewegingsidioom weer tamelijk traditioneel. Frozen Echo moet het in de eerste plaats van de beelden hebben.
Moderne meisjes biedt een zeer verzorgde dansavond met een live spelend Gelders Orkest onder leiding van Per-Otto Johansson. De hemelbestormende modernistische kunststromingen inspireren beeld en muziek, maar de dans blijft stevig geworteld in de ballettraditie. Dat wringt een beetje.
Foto: Hans Gerritsen
