Stel, je maakt een locatievoorstelling waarin je de geest van onze op hol geslagen mensheid tot inkeer probeert te roepen. En je situeert die op een begraafplaats. Best een gewaagd idee. Maar tijdens festival Karavaan pakt dit plan sterk uit, te meer daar de idyllische Natuurbegraafplaats in Koedijk – de eerste van Noord-Holland – ook nog Geestmerloo heet. What’s in a name.
Vijf kwartier lang onderstreept de openluchtvoorstelling Mens Boom Dier hier in alle rust, op een steenworp afstand van aan de natuur teruggegeven lichamen, dat het vijf-voor-twaalf is: de egocentrische leefwijze van de moderne mens moet gestopt en eco-centrisch worden. Op het moralistische af probeert regisseur Gienke Deuten dit aan het publiek duidelijk te maken tijdens deze beeldende, boeiende buitenvoorstelling, die nog wel wat humor kan gebruiken als tegenwicht voor het tamelijk stichtelijke toontje.
‘Wat is je sterfdatum?’ vraagt een oude boom (via een voice-over op onze koptelefoons) aan actrice Maureen Teeuwen. Zij cirkelt rond hem heen om grip te krijgen op haar enorme ‘To-Do-lijst’, bestaande uit duizenden To-Do-lijsten. ‘De Mens’ is natuurlijk druk-druk-druk: ‘Ademen doe ik wel als ik dood ben’, antwoordt ze. Maar oei, hierdoor voelt ze niet hoe ziek ze eigenlijk is.
De boom biedt haar een zakje blauw vocht aan en als dit infuus eenmaal is aangelegd, kan de hallucinatie beginnen. Tijdens de zinsbegoocheling van deze Mens kijken we mee hoe een groot ei in het weiland een blauwe vogel baart – fysiek fraai vertolkt door Erwin Boschmans (alternerend met Judith Hazeleger). Dit dier herinnert de Mens er stap voor stap aan hoe die in ultrakorte tijd een kostbare erfenis van miljarden jaren aan het opsouperen is: ‘Uitdroging, verzuring, opwarming, overstroming, uitputting, plastic soep…’, de herkenbare opsomming biedt weinig hoop voor de toekomst van volgende generaties.
Met haar eigenzinnige tred en spreektoon weet Teeuwen de Mensheid op lichtvoetige manier te vertegenwoordigen. Het voelt volstrekt logisch dat ze in dialoog gaat met een vogel, een boom, een ei en de tijd. Bovendien oogt de heldere vormgeving (van Annemarie Klijn en Hester Jolink) stijlvol en effectief, van de zakjes blauw vocht voor het stromen van de tijd en het vilt van de zachtaardige vogel tot de aardetinten van Teeuwens ‘uitgedroogde’ kostuum. De blauw-oranje piketpaaltjes, die de tijd markeren van oerknal tot nu, wekken warempel de indruk dat er wordt uitgezoomd om vanaf een afstandje naar de alarmerende ontwikkeling van het leven op aarde te kijken. Terwijl we toch, met onze kont dicht bij de grond, er middenin zitten. Maar ondertussen dringt het verstoorde verband tussen mens en natuur zich gestaag aan ons op, ook al oogt het allemaal nog zo vredig en harmonieus op deze Natuurbegraafplaats.
Deuten streeft met haar gezelschap Gouden Haas, vanuit standplaats Almere, naar het maken van ‘eco-pöezie’. Qua boodschap en uitstraling is haar dat goed gelukt in Mens Boom Dier – na Koedijk reist de voorstelling ook nog langs de Zomer van Schokland en De Groene Kathedraal in Almere. Maar wat meer grapjes en zelfspot zouden Mens Boom Dier goed doen. Dan neemt de voorstelling ook de eigen meditatieve toon een beetje op de korrel.
Foto: Ilja Lammers
