De herontdekking van een meedansende camera. Logischerwijs is dat een mooie bijvangst van de tijdige keuze van de Nederlandse Dansdagen om het festival dit keer, vanwege de coronarestricties, online te laten plaatsvinden. In de eerste week van oktober verscheen iedere dag online nieuw werk van choreografen; een deel is nog t/m 18 oktober via het digitale platform te bekijken.

De Nederlandse Dansdagen Digitaal had al voor de zomer opdrachten verstrekt voor Virtuele Residenties, zoals aan choreografe Ann Van den Broek. Zij maakt al jaren gebruik van camera’s en (live) videobeelden in haar zwart-omrande, emotioneel indringende werk. Je ziet tijdens een voorstelling via (real time) filmbeelden hoe haar dansers ook in de coulissen of backstage tussen kostuumrekken doorgaan met performen.

In haar ruim dertig minuten durende film Memory Loss Inside voert ze dit nog verder op: haar dansers dragen nu (onzichtbaar) een camera op hun voorhoofd. In de montage wordt heel precies geswitcht van de ene close-up naar het andere perspectief, zonder dat de meebewegende camera’s te zien zijn. Hierdoor zit je als kijker in het hart van de voorstelling Memory Loss, alsook in het hoofd van de aan dementie lijdende hoofdpersoon (vertolkt door verschillende dansers). Je krijgt zelfs het gevoel deel uit te maken van de militaristische timing bij het verloop van de scènes. In die zin maakt de film de titel volledig waar. Memory Loss Inside is een indringende ervaring, soms zelfs zo intens dat de pauzeknop even voor frisse lucht en afstand moet zorgen. In werkelijkheid heeft iemand met Alzheimer of dementie geen pauzeknop tot zijn of haar beschikking.

Zo heftig voelt het dus om overgeleverd te zijn aan een tredmolen waarvan je de logica niet meer bijbeent. De ontreddering, de angst, de pijn van het niet meer weten… doordat de camera je mee laat kijken bij iedere stap van iedere performer, komt het verdwalen dubbelhard binnen. Het angstige verlangen (‘I want to go home…’) op de dwingend herhaalde vraag van Van den Broek (‘What did I ask you?) voelt hartverscheurend, net als de verwarde blik bij haren die ruw worden gewassen.

Tegelijk zie je ook hoe het van de dansers opperste concentratie vraagt om samen foutloos het strakke schema te voltooien van alle wisselende opdrachten en perspectieven. Hier een voetpedaal, daar een microfoon, hier een glas water, daar een paar schoenen. Om gek van te worden. Maar de elf performers, waaronder Marion Borsetti, Louis Combeaud, Frauke Mariën, Aryeh Weiner en Nik Rajšek, maken er een angstaanjagend juweeltje van, op de groef van de inslijpende zang en muziek van Gregory Frateur en en Nicolas Rombouts. Een vorm van cameradans waar je u tegen zegt.

Ook choreograaf David Middendorp, altijd al zeer bedreven in de combinatie van dans met cameravoering, filmprojectie en innovatieve techniek, tilt voor zijn Virtuele Residentie de visuele mogelijkheden naar een hoger plan. Voor zijn eerste proeve van HandsON moet je wel even uitvogelen hoe je een smartphone in de VR-modus krijgt zodat je door een VR-bril ook daadwerkelijk 360o  in de rondte kunt kijken. Dat vereist enige kennis van moderne techniek. Maar wanneer dat eenmaal lukt maak je een tien minuten durende duikvlucht in een fantasie met duizend-en-één handen.

Kronkelende bomen, vliegende vissen, kruipende olievlekken, alles is opgebouwd uit grijpgrage vingers, van groot tot klein. Ze rijzen uit alle hoeken en gaten op, als in een gulzig universum waar de mens speelbal is geworden van zijn eigen gretige grijpers, een minuscuul figuurtje dat zo fijn geknepen kan worden. Twee dansers proberen hun weg te vinden in dit duistere visioen van handen. Soms is het even zoeken waar ze zich bevinden, nu eens op een vliegende handpalm in de lucht, dan weer in een moeras van vingervlekken. Het aanknippen van een zaklantaarn om het gekrioel bij te lichten is nog niet gelukt. Maar intrigerend blijft deze dansende nachtmerrie op scheurende gitaren even goed. Een beloftevol onderzoek.

Foto: Still Memory Loss Inside