In Memory Lapse, de audiovisuele installatie van installatiekunstenaar/technisch ontwikkelaar Wouter van Veldhoven en theatermaker Guiot Duermeijer, kijken we met een kleine groep toeschouwers naar een compositie van bandrecorders. In verschillende, overlappende geluidssporen krijgen we een elegant, intiem geluidsbeeld van dementie en veranderende geheugens.
In de Zocherfoyer van de Stadsschouwburg Utrecht staat een houten stellagekast met een halve stoelencirkel eromheen. In de kast staat een verzameling aan apparaten: een stuk of acht bandrecorders, vier televisietoestellen, twee camera’s… Uit een van de bandrecorders klinkt een sobere compositie van strijkinstrumenten. Een aantal bandrecorders loopt, maar maakt geen geluid. We zien alleen de band via een extra haspel van A naar B rollen. Gaandeweg de twintig minuten durende performance, waarin deze apparaten de hoofdspelers zijn, springen er steeds meer bandrecorders aan.
In overlappende teksten horen we interviewfragmenten met meerdere vrouwen en meisjes. Het zijn flarden van ge-uh, ge-hè, ge-hmm. Een meisje vertelt over haar grootouders, hoe ze de hertjes gingen voeren met oud brood, en vervolgens opa’s ziektebed en zijn overlijden. Er worden herinneringen opgehaald, in twijfel getrokken. In flarden horen we mensen worstelen met geheugenverlies, ziekte, leven en dood.
De thematiek in combinatie met de analoge opnameapparatuur is een prachtige dramaturgische samenkomst. De bandrecorders springen aan en uit, ze overlappen elkaar. Een stem uit de ene recorder zegt dat het leven voorbij gaat. Een andere recorder klikt aan, maar er ontbreekt een haspel. Lege band spoelt traag uit over de grond. De raderen draaien, maar er is geen geluid meer, geen inhoud. Een verstilde, poëtische weergave van tijd en eindigheid.
Dat analoge apparatuur niet zo kraakhelder is als we tegenwoordig gewend zijn – niet alle teksten zijn goed te verstaan en te volgen – past helemaal bij de thematiek. Maar interessant genoeg is de ervaring van Memory Lapse net zozeer visueel als auditief. Een groot deel van de installatie zit hem in het kijken naar de draaiende spindels, de flipperende meters en tellers. Wanneer er een nieuwe klik, een nieuwe stem, een nieuw toegevoegd element klinkt, gaan de ogen op zoek naar welke machine aan is gesprongen. De geluidsflarden en de visuele voetnoten creëren samen een beeld waar je als toeschouwer zelf fijn op door kan associëren.
Memory Lapse legt op deze manier ook het maakproces bloot achter een auditief kunstwerk. Er is niet één track op een display: dit is een ode aan analoge technologie en de zorgvuldige compositie die nodig is om alle individuele geluiden en sporen samen te laten komen tot een soundscape. Hier hebben Duermeijer, die de interviews en de teksten componeerde, en Van Veldhoven, die de recorders componeerde, elkaar helemaal gevonden.
Foto: Anna van Kooij
De herontdekking van een meedansende camera. Logischerwijs is dat een mooie bijvangst van de tijdige keuze van de Nederlandse Dansdagen om het festival dit keer, vanwege de coronarestricties, online te laten plaatsvinden. In de eerste week van oktober verscheen iedere dag online nieuw werk van choreografen; een deel is nog t/m 18 oktober via het digitale platform te bekijken. (meer…)
Blueprint on Memory, de nieuwe voorsteling van choreograaf Ann Van den Broek die tijdens de Nederlandse Dansdagen in première ging, probeert onder de huid te kruipen van mensen die hun geheugen verliezen. Puttend uit persoonlijke ervaringen in haar familie, maar ook verwijzend naar het werk van Alois Alzheimer (1864-1915), schetst Van den Broek het isolement dat ontstaat wanneer iemands bewustzijn ten onder gaat in wezenloze herhaling, als gevolg van een radicaal verlies van oriëntatie en grip. (meer…)
