In een semi-digitale theatrale woestenij nemen de performers van Nineties Productions hun publiek mee in een psychedelische, immersieve trip waarin ze zich verzoenen met vergankelijkheid. In (digitale) gezamenlijkheid vallen we in deze zestig minuten durende performance ‘in and out of eternity’.

Eigenlijk zouden ze beginnen met een groot ritueel in de buitenlucht, tijdens een frisse zomeravond – met een betekenisvolle zonsopgang op de achtergrond. Memento Mori, een voorstelling over rouw en vergankelijkheid, zou eigenlijk op Oerol hebben gespeeld. ‘That didn’t happen.’ De voorstelling zou daarna op Over het IJ Festival staan. Nu is het de enige van de oorspronkelijk daar geprogrammeerde voorstellingen die doorgang vindt – binnen het speciaal opgetuigde programma Over het IJ Presenteert, waarin tot en met het eind van het jaar werk van jonge theatermakers wordt getoond in en rondom het NDSM Theater in Amsterdam-Noord.

Nineties Productions speelt Memento Mori nu in een deels digitale omgeving, live gestreamd vanuit het NDSM Theater, waar een handjevol publiek op stoelen verspreid zit om de voornamelijk uit green screens bestaande speelvloer (scenografie: Julian Maiwald). Op grote schermen zie je het online publiek via Zoom binnendruppelen.

De voorstelling gaat over loslaten, overgave. In de proloog vertellen de makers hoe ze hun natuurlijke omgeving als decor voor dit project (dit ritueel) hebben moeten loslaten en zich moesten overgeven aan de nieuwe, digitale werkelijkheid. Het ‘hier en nu’ bestaat daarin niet meer: ineens is er ‘altijd en overal’ – en daar dringt zich meteen een parallel met de dood op.

Wat volgt is een eclectisch geheel waarin elektronische muziek, meerstemmige zangstukken, flarden filosofische teksten en vervreemdende bewegingssequenties samen een ongrijpbaar theatraal labyrint vormen – dat gegoten wordt in een bizarre digitale scenografie vol caleidoscopische videopatronen (video-content: Julian Maiwald, video-ontwerp: Karl Klomp). Beurtelings springen ze in een diep gat, spartelend in oneindigheid. Hun gezichten vervormen, samen vormen ze één en splijten voorts weer uiteen. Als je je hebt verzoend met vergankelijkheid, zijn ego’s onttakeld, zijn realisme en causaliteit vage herinneringen, heel ver weg. Ineens is er heel veel mogelijk.

Memento Mori wordt op twee manieren aan publiek aangeboden: de voorstelling wordt in principe voor online publiek gemaakt. Toeschouwers die fysiek in de zaal aanwezig zijn, zien die online voorstelling op de schermen, maar zien ook vooral de inventiviteit waarmee deze psychedelische theatertrip ter plekke door het collectief wordt geconstrueerd (met groen geschilderde stukken karton en Turtle-achtige kostuums waarin ze volledig verdwijnen). Dat wordt het online publiek overigens niet volledig onthouden: ook op de schermen zie je, gelukkig, regelmatig een schoonheidsfoutje dat benadrukt dat dit live theater is, en niet het resultaat van een strak georganiseerde draaidag in een tv-studio.

Memento Mori is een prikkelende, meerduidige en contemplatieve ervaring – maar blijft tegelijkertijd het hele uur lang prettig om naar te kijken. Al gauw dompelde ik me gewillig en ontspannen onder in Nineties’ rabbit hole – dat nergens echt verontrustend of gevaarlijk werd. Als kijker schiet je dan in een mate van passiviteit, waarin de esthetiek van de voorstelling weliswaar hoogtij viert, maar de zeggingskracht van de ervaring uiteindelijk overschaduwt.

Foto: Julian Maiwald