Met Melk & dadels borduurt Daria Bukvić, in samenwerking met productiebedrijf Rose Stories, schrijver Tofik Dibi en een uitmuntende cast, voort op de succesformule van Nobody home. Het levert een nog scherpere voorstelling op die door de zorgvuldige opbouw de vinger op de zere plek weet te leggen.
De sfeer ziet er bij Melk & dadels meteen goed in. Nadat we in de foyer van de Koninklijke Schouwburg al getrakteerd zijn op Marokkaanse zang, percussie en dans blijkt de feestelijkheid in de zaal gewoon te worden doorgetrokken. Kyra Bououargane, Soumaya Ahouaoui, Fadua El Akchaoui en Khadija El Kharraz Alami verwelkomen ons dansend en houden de hoge energie de eerste scènes vast.
Net als in Bukvić’ Nobody home biedt de lichte insteek ruimte om het over onverkwikkelijke sociaal-maatschappelijke zaken te hebben. Waar in de eerdere voorstelling de ervaring van enkele eerste-generatiemigranten (allen vluchtelingen) centraal stond, spelen in Melk & dadels vier Nederlands-Marokkaanse vrouwen de hoofdrol die in Nederland zijn geboren en getogen. De problemen waar zij tegenaan lopen zijn nauwelijks anders: op satirische doch persoonlijke toon komen de micro-agressies, de uitsluiting en het gevoel altijd als ‘de ander’ te worden behandeld in de voorstelling aan de orde.
Melk & dadels richt haar pijlen echter net zo goed op de positie van de vrouw in de Marokkaanse gemeenschap. Met name de patriarchale gedragsdwang die de vrouwen ondervinden komt aan de orde: in terugkerende scènes komt de ‘Supermarokkaan’ (inclusief cape) de actrices aanspreken op hun haram gedrag (zoals het eten van niet-halal vlees, of überhaupt op het podium staan). In een vlijmscherpe scène wordt bovendien de giftige kracht van het woord hoer uitgelegd, en hoe het steevast wordt gebruikt om Marokkaanse vrouwen te vernederen en aan de sociale mores te onderwerpen. (Waarna de makers in één moeite door met een hilarische DWDD-parodie de andere kant op de hak nemen: namelijk hoe Marokkaanse vrouwen door de witte media worden gereduceerd tot willoze slachtoffers van patriarchale onderdrukking die door ‘ons’ gered moeten worden).
Wat vooral opvalt, is de knappe toonbeheersing. Bukvić en haar cast schakelen moeiteloos tussen kolder en ernst, en weten gedurende de voorstelling steeds meer de duimschroeven aan te draaien. Vanwege de kwetsbare, persoonlijke insteek raken de spelers in al hun kritiek nooit het contact met het publiek kwijt. Dat biedt ruimte om ook zeer gevoelige onderwerpen aan te snijden: in de spannendste scène vliegen de Arabische Ahouaoui en de Berberse El Akchaoui elkaar in de haren over hun afkomst, waarmee ze indringend laten zien hoe culturele conflicten in het land van herkomst ook in Nederland een rol blijven spelen.
Het loont om Melk & dadels met een grotendeels Marokkaans publiek te zien. Veel van de grappen waar andere toeschouwers smakelijk om moesten lachen gingen aan mij voorbij, en bijna nog meer dan wat er in de voorstelling gebeurt levert dat het gevoel op van de rijkdom van het opgroeien tussen, of middenin, twee culturen. Zoals Bououargane het zegt: ze is Nederlander én ze is Marokkaan (én vrouw, niet te vergeten!), en de verbindende kracht die het omarmen van een meervoudige identiteit kan hebben spreekt uit iedere seconde van Melk & dadels – zonder dat de makers ook maar een moment de schaduwzijden ervan uit de weg gaan.
Foto: Kurt Van der Elst
Fadua el Akchaoui
Soumaya Ahouaoui
Kyra Bououargane
Khadija el Kharraz Alami
auteur: Tofik Dibi
regie: Daria Bukvic
Meer info over deze voorstelling op Theaterencyclopedie.nl
data van Theatercollectie: Allard Pierson/Stichting TIN
We zien een geblokte vlag en rode lichten, als bij een Formule 1-race, en horen ‘Ladies and gentlemen and everybody else, get ready for take of’. Als de lichten op groen springen, komt Fadua El Akchaoui op, met helm en jerrycan. ‘Ridin’ van Chamillionaire klinkt: ‘My music’s so loud, try to catch me riding’. (meer…)
Voor het eerst sinds 2012 gaat een ontwikkelinstelling voor musicals deel uitmaken van de culturele basisinfrastructuur. De eer is aan de nieuwe Stichting MusicalMakers. Zo luidde gisteren het advies van de Raad voor Cultuur voor 2021-2024. (meer…)
Net als eind jaren zestig zijn kunstenaars op zoek naar maatschappelijk engagement – al gebruiken ze soms andere woorden. Wat als je met de begrippen van toen het huidige seizoen bekijkt? Dan valt bijvoorbeeld op dat de kunstenaars van nu niet de verhalen van anderen brengen, maar die van henzelf. (meer…)
Het Engelse woord ‘debris’ is onlosmakelijk verbonden met 9/11. Het is ook de titel van het dramadebuut van de Iers-Engelse Dennis Kelly uit 2003, in het Nederlands vertaald als Puin. Met poëtische taal roept Kelly een postapocalyptische wereld op waarin een broer en zus ronddwalen. Moeder overleed, vader drinkt. Ze zijn door god verlaten in […]
Kees Roorda is een zeer productieve theaterregisseur die vaak zijn eigen teksten schrijft. Hij was succesvol met Waterkou in 2009 en bracht een jaar later op zomerfestivals Eclips met Titus Muizelaar, een tekst die hij schreef nadat zijn moeder hem verontrust belde over een nachtmerrie over het einde van de wereld. Vorige jaar presenteerde hij drie eenakters van […]
Helaas ben ik het niet eens met al die laaiende reacties.
Ik wil hier acteerprestaties, stuk en regie onderscheiden. De actrices en de personenregie zijn prima, maar het stuk vind ik te ongenuanceerd. Hier worden heel veel cliché’s tegenover gezet en toch niet genoeg gepookt naar dieperliggende lagen.
Bv. worden eerst verhalen over allerlei gevallen van discriminatie verteld, en vervolgens beweert dat men niet als slachtoffer gezien wil worden. Weliswaar met een ironische ondertoon, maar net niet scherp genoeg aangezet om de toeschouwer een nieuw inzicht of gevoel te bezorgen.
Hetzelfde gebeurt als bij vlammend pleidooi om iedereen toch in eerste instantie als mens ipv als Marokkaan te zien en het deel over de betekenis van ‘afkomst” . Hier zal het iedereen in theorie mee eens zijn, maar waarom spelen de makers dan dit stuk? Dan moet je het niet meer thematiseren, maar gewoon acteren en niet zeuren. Maar er moet wel gezeurd worden, want er zijn nu eenmaal problemen die met afkomst, cultuur en niet te vergeten klasseerschil zijn. En er zijn in alle culturen mensen die discrimineren, en dat wortelt weer in hun eigen problemen.
Het was me ondanks de zeer sympathiek actrices allemaal iets te kort door te bocht, voorspelbaar en weinig verrassend. En ik wil graag verrast worden door theater en nieuwe inzichten krijgen. Dat was hier niet het geval.
23 juni gezien.
Wat een prachtige en vernieuwende voorstelling is dit!
Eindelijk een geluid van Marokkaanse vrouwen die hun eigen ervaringen vertellen (zowel vanuit de Nederlandse als de Marokkaanse gemeenschap) en dat op een komische, als ook op een zeer ontroerende manier, voor het voetlicht brengen. De schrijnende voorbeelden, vanuit hun jeugd, had ik vaker vanuit die kring gehoord, maar maakten nog steeds diepe indruk op me. Met name de monoloog over het zien van elkaar als mens i.p.v. altijd maar mensen benoemen vanuit een bepaald hokje, vond ik heel treffend. Hoe bestaat het toch dat mensen elkaar zo behandelen? Tevens vond ik de ‘Supermarokkaan’ een geweldige fonds, want daarmee wordt er duidelijk kritiek gegeven op de Marokkaanse gemeenschap die nu eindelijk eens moet accepteren dat Marokkaanse Nederlanders, van deze generatie, hun eigen weg willen kiezen. Vanuit de reacties na afloop bleek tot mijn verbazing dat toch nog veel mensen onder een steen gelegen hebben, omdat zij verrast werden door de ervaringsverhalen van de personages.
De scène van de de verschillen tussen Arabieren en de Berbers vond ik ook heel ontroerend. Het enige kritiekpuntje vond ik de monoloog tegen het eind. Die was eigenlijk overbodig en onnodig belerend, want alles was al duidelijk gezegd.
De actrices vond ik stuk voor stuk zeer getalenteerd en geloofwaardig. Hopelijk zien wij nog veel meer van hen de komende tijd.
Verdonk , Amsterdam