Na een traumatische gebeurtenis raakt het evenwicht van een kleine gemeenschap volledig uit balans, in Markplaats 76 waagt regisseur Jan Lauwers zich aan een epische vertelling. Het verhaal is echter zo dik aangezet, dat het weinig tot geen ruimte laat voor de verbeelding. In Markplaats 76 wordt alles herhaaldelijk uitgelegd en toegelicht, anekdotisch theater is wat overblijft.
Soms doet de opzet van Marktplaats 76 denken aan Dogville van Lars von Trier. Een dorp, een aantal personages en een oplopend drama. Maar het is een slechte vergelijking, vooral omdat Dogville uitblonk in conceptuele eenvoud en Jan Lauwers zich dit keer vooral bedient van veelvoud. In een klein dorp leidt de ontploffing van een gasfles tot de dood van vierentwintig dorpsbewoners,waaronder zeven kinderen. Het stuk begint met de herdenking daarvan en toont al direct de ontsporing. Bovendien worden ook nieuwe drama’s ingeleid. Na afloop van de herdenking wordt de dochter van de bakker ontvoerd en aangerand, haar broertje springt van schrik uit het raam. Als het meisje zich na 76 dagen bevrijdt, pleegt haar moeder van ellende zelfmoord. De loodgieter wordt door de dorpelingen zelf veroordeeld, zijn medeplichtige vrouw moet boete doen. Ze krijgt huisarrest en stelt haar lichaam ter beschikking aan de mannen in het dorp.
Marktplaats 76 begint met de zomer en volgt de seizoenen. Daarnaast is het stuk nog eens opgedeeld in aktes en scènes, ze worden allemaal breeduit aangekondigd door Lauwers zelf. Het stuk kent nog een tweede verteller, zodat veel gebeurtenissen meerdere keren worden uitgelegd. Er wordt in drie talen gesproken, boven het toneel zijn de parallelle vertalingen te lezen. Marktplaats 76 is muziektheater; er wordt geacteerd, gezongen en gedanst. Het ensemble is veelzijdig, verschillende acteurs bespelen instrumenten. Lauwers zelf speelt gitaar. Samen met de violiste zit hij aan de zijkant van de speelvloer, al breekt hij wel een paar keer in om een ruzie te sussen. De eerste anderhalf uur is het worstelen. Het spel is demonstratief, de kwaliteit van de stemmen laag en liedteksten zijn weinig poëtisch.
De dorpsfontein staat centraal. Boven die fontein hangt een opblaasboot met opgeblazen plastic haaien. Als een deus ex machina valt de boot tijdens de herdenking naar beneden. Maar het schip brengt weinig redding. Pas als de grootste drama’s zich hebben afgetekend en de loodgieter boven aan het grit hangt krijgt Markplaats 76 een beetje lucht. Dan is er ruimte voor de anders zo sterk aanwezige beelden in het werk van Needcompany. Bontjassen, dito mutsen en dwarrelende sneeuw creëren een mooi winters landschap dat is opgedeeld in twee kleuren, want gaandeweg de voorstelling gaan steeds meer slachtoffers oranje gekleed.
Ook in het winterseizoen spelen zich grootse drama’s af, vooral tussen de overspelige slager en zijn invalide echtgenote. De man doodt zijn ongelukkige vrouw uiteindelijk met een kussen. In de eindeloze pathetiek brengt een mooi lied van Maarten Sehgers verlichting, net als het spel van Sung-Im Her (de loodgietersvrouw), die het stuk uiteindelijk nog een geestige draai geeft. De groteske opblaaspoppen van de Amerikaanse beeldend kunstenaar Paul McCarthy waren ongetwijfeld inspiratiebron voor de reuzenbaby die ze ten slotte baart.
Foto: Maarten Vanden Abeele
