De eerste recensies die verschenen over Orestes in Mosul van Milo Rau voor NTGent schuwden de superlatieven als ‘onthutsend’ en ‘adembenemend’ niet. Met wat afstand lijkt enige nuance nuttig. (meer…)
Wie een oorlog meemaakt, verandert als mens. Maar hij zal zich ook altijd moeten verhouden tot de mens die hij voor de oorlog was. Hij zal zijn veranderde zelf onder ogen moeten komen. Hoe oorlog ingrijpt in de levens van mensen is een veel terugkomende thematiek in de kunsten en zeker in de Duitse. Zo trok de Tweede Wereldoorlog diepe sporen door het werk van de Duitse schrijver Heiner Müller. In zijn werk onderzocht hij niet alleen die oorlog zelf, maar ook mensen, samenlevingen, landen en menselijke relaties veranderd door geweld.
De Vlaamse theatermaker en beeldend kunstenaar Kris Verdonck bracht verschillende teksten van Müller over dat thema samen in een sobere collage. Acteur Johan Leysen speelt daarin een man – wellicht Müller zelf – die door de oorlog is veranderd. Met zijn door oorlog gekleurde blik probeert hij een gewelddadige wereld te begrijpen, door terug te kijken op de geschiedenis en de evolutie van de oorlog van een mensenoorlog naar een machineoorlog. Door zich af te vragen of doden noodzakelijk is om een soort evenwicht in stand te houden. En door zich het moment te herinneren waarop de oorlog hem veranderde en hij een ander werd.
Met vernuftige videotechniek weet Verdonck die ander ook daadwerkelijk op het toneel te zetten, waardoor Leysen regelmatig met zichzelf in gesprek kan gaan. Alsof zijn vroegere zelf – die de doden om vergiffenis zou willen vragen – zich fysiek van hem heeft afgescheiden. Het videopersonage blijft echter vooral een leuke vondst. Ten eerste omdat de video nooit verwarring weet te scheppen over wie nou de echte Leysen is. Om echt veelzeggend te zijn, zijn de gesprekjes tussen Leysen en Leysen bovendien veel te vriendelijk. Geen van de twee verbaast zich over zijn verdubbeling. Dat is gewoon een gegeven en de Leysens vullen elkaar vooral aan als een soort Janssen en Janssen. Voor een echt gesprek is een wisseling van argumenten of een confrontatie nodig en die blijft uit, los misschien van de scène waarin de twee Leysens ‘rock-paper-scissors’ spelen en het spel tot grote frustratie in het water valt, omdat ze altijd hetzelfde denken.
M, a reflection is een degelijke voorstelling met mooie teksten en interessante overdenkingen. Met een goede acteur en een precies even zo goede tegenspeler. Maar de sterkte van de voorstelling zit hem dan toch vooral in het schrijverschap van Müller. En minder in de theatrale vorm waarin Verdonck diens teksten heeft proberen te gieten.
(foto: Hendrik de Smedt)
