De Amerikaanse fotograaf Robert Mapplethorpe (1946-1989) was bijna obsessief bezig met hoe hij herinnerd zou worden. Met zijn oeuvre, door broer Edward in een documentaire bondig omgeschreven als ‘from flowers to fistfucking’, zocht hij zeer bewust de controverse op. Dat dertig jaar na zijn dood een overwegend welgesteld, wit publiek met een vrij hoge gemiddelde leeftijd zonder blikken of blozen zijn foto’s zou bewonderen op een prestigieus theaterfestival had hij toch niet kunnen bevroeden. (meer…)
Día de los Santos Inocentes – De dag van Onnozele Kinderen – is een uitbundig festival in de Colombiaanse kustplaats Guapi. Tegelijkertijd is het een herdenking van de kindermoorden die de Bijbelse koning Herodes beval. Het is precies die dunne scheidslijn tussen feest en geweld, het carnaval en de revolutie, waarmee Mapa Teatro de geest van de Colombiaans burgeroorlog schetst.
Los Incontados: un tríptico is een verkorte versie van Anatomía de violencia, een drieluik waar de Colombiaanse groep Mapa Teatro de afgelopen negen jaar aan gewerkt heeft. Deze ingekorte variant begint bij het einddeel van de trilogie. In Los Incontados horen we een vrouwenstem die terugdenkt aan haar vroegste herinnering: het wachten op de revolutie in 1964. ‘We moeten stoppen met het carnaval, en nu echt aan de revolutie beginnen’, is een zin die herhaaldelijk terugkeert. In een ouderwetse huiskamer luisteren een meisje en een fanfare naar een radio, klaar om elk moment uit te barsten in muziek.
Het verlossende woord blijft uit. Vastgehouden ballonnetjes zweven omhoog, maar het verwachte feest begint niet. Het enige dat we op de radio horen is een Babylonisch taalverschil tussen de arbeidersklasse en de elite. Woorden die te maken hebben met revolutie en democratie, worden door de een geassocieerd met bevrijding, en door de ander met gevaar en ondermijning.
Langzamerhand ontstaat er dan toch een feest in het dorre huiskamertje uit de jaren zestig. Een dame gaat in rook op, verandert in een goochelende soldaat en tovert een vlag met het iconische gezicht van Che Guevara tevoorschijn. De muur wordt transparant en onthult een feestelijk landschap vol slingers, confetti en een flikkerende jukebox waarop archiefbeelden van militairen te zien zijn.
In Los Santos Inocentes wordt de verstrengeling van feest en geweld explicieter. Een verhaal over de dag van Onnozele Kinderen wordt afgewisseld met bekentenissen van een paramilitair. Een fragiel zingende, oudere muzikant – in werkelijkheid een voormalig lid van Pablo Escobars favoriete band – blijkt een overlevende te zijn van een bomaanslag. Ondertussen wordt de huiskamer gevuld met confetti en feestgangers. Het is een kleurrijk spektakel, maar het gaat geleidelijk aan steeds meer lijken op een grimmig slachtveld.
Het decor breidt zich in het slotakkoord, Discurso de un hombre decente, nog verder uit. Achter de warboel van confetti zien we nu een jungle, met een rappende Pablo Escobar in het middelpunt. Hij draagt een toespraak voor die hij een geschreven heeft voor zijn eventuele presidentschap: een document dat de echte Escobar bij zich droeg toen hij in 1993 werd neergeschoten.
Escobars aanwezigheid introduceert de invloed van drugs op zowel de feestdrang als de geweldlust in Colombia. Naast de opium voor de massa is er de letterlijke opium die nooit helemaal uitgeroeid kan worden, en onlosmakelijk verbonden is met criminele netwerken. In spoken word worden verschillende jaartallen, landen en gebeurtenissen genoemd waarin cocaïne een invloed heeft gehad: van verschillende regelgevingen tot internationale drugskartels tot beroemde popzangers die met verslaving worstelen.
Zo bouwen de drie delen van Los Incontados: un tríptico stapsgewijs een web op van feest, geweld en drugsgebruik. We zien een fantasievol, maar wrang carnaval waarin niets precies is wat het lijkt. Goochelaars zijn entertainers, maar ook militairen. De oudere muzikant is ontwapenend, maar kent ook een traumatisch verleden. Een toekijkend meisje op een stoel – de enige constante aanwezigheid in het stuk – is de ‘heilige onschuldige’ in een wereld die allesbehalve onschuldig is. Een fascinerend stuk van Mapa Teatro, dat met Los Incontados: un tríptico voor het eerst in Nederland te zien is. Nu maar hopen dat de integrale versie ooit ook nog een keer hier is te zien.
Foto: Felipe Cahacho
