Hoe virtueel is onze wereld? Hoe echt is de echte wereld? Theatermaakster Judith Hofland onderzoekt in de locatievoorstelling Like me onze omgang met sociale media en de wijze waarop we onszelf aan de buitenwereld presenteren op Facebook en meer.
Het begint met de foto die je van jezelf toont, daarna volgen hobby’s, tijdsbesteding, werk en verwachtingen van anderen die je hebt op het sociale netwerk. De gangen, onderaardse ruimtes, perrons en roltrapen van het Centraal Statiom in Amsterdam vormen de locatie van deze interactieve tour. Met een koptelefoon op en een iPhone in de hand dwalen de toeschouwers rond. De iPhone geeft de route aan met pijlen. In de koptelefoon klinken twee vrouwenstemmen die met elkaar in gesprek gaan over de virtuele wereld.
Wij, de wandelaars door het station, zijn aanvankelijk alleen. We beantwoorden vragen over onszelf op het touchscreen. Soms nodigt de begeleidende stem ons uit te gaan zitten, temidden van alle reizigers. Ik stond lang te kijken naar een trein die vertrekt naar Moskou, maar het beeldscherm stuurde me verder. De tekst, geschreven door Anna Maria Versloot, is een mooie, dramatische vertelling. Een van de vertelsters (de stemmen zijn van Jacobien Elffers en Markoesa Hamer) geeft nadere toelichting op de obsessie van Judith Hofland over de echtheid van de virtuele wereld.
Hofland mist, zoals de tekst geeft, tijdens concrete ontmoetingen haar virtuele vrienden. Eigenlijk begeeft ze zich liever in de schijnwereld van sociale media dan dat ze zich werkelijk in de nabijheid van mensen bevindt. Op onze toch zijn we in het rijke bezit van volgers, maar zij zijn virtueel. Een bericht dat ‘Sascha naar je zwaait’ of dat een ander je ‘gisteren op de NDSM-werf heeft gezien’ klopt niet. Ook de foto’s op de iPhone lopen niet parallel aan de echte wereld van het hier en nu op Amsterdam Centraal. De suggestie van ‘real time’ klopt niet, en dat is wel jammer.
Wat wel klopt is dat er op ingenieuze wijze een ontmoeting met een van je volgers wordt gearrangeerd, mits je de route goed loopt. Opeens sta je oog in oog met de echte man of vrouw, van wie je eerder een foto op je schermpje zag en aan wie je eigenschappen hebt toegedicht. Dat heeft natuurlijk iets spannends, hoewel het niet de spanning is van een blind date, want foto’s zijn al uitgewisseld. Ik noemde mijn volgster bijvoorbeeld ‘eerlijk’, ‘fantasierijk’ en ‘open’. Zegt dat iets over haar, of over wat ik verwacht?
Het arrangeren van deze ontmoeting is een van de spannendste aspecten van Like me. Aan het slot komen de virtuele en de echte wereld samen. Een mooie bijkomstigheid is dat je als toeschouwer doolt door het station en op plekken komt waaraan je bijna altijd voorbij jaagt. Tussen alle reizigers die onderweg zijn naar echte bestemmingen ben jij degene die juist in een schimmige schijnwereld doolt. De voorstelling onthult veel over onszelf, en dat is precies waar het Judith Hofland en haar fascinatie voor identiteit om gaat. Wat weten we van onszelf in relatie tot de onbekende ander? Ergens tussen zelfreflectie en verwachtingen speelt zich ons sociale leven af, hoe virtueler hoe veiliger. Althans, dat lijkt zo. In werkelijkheid in ons ‘ik’ ook slechts een fantasie. Scherpzinnig geeft Judith Hofland vorm aan haar eigen fascinatie. Die ook de fascinatie van de toescouwer wordt.
Foto: Saris & Den Engelsman
