Water vergeet niet. In de zeeën die Nederland, Curaçao en de Afrikaanse westkust met elkaar verbinden, stromen de sporen van de koloniale geschiedenis mee. Net als de enorme panden die nog altijd de haven van Vlissingen tekenen, en zijn gebouwd met het geld dat verdiend werd over de rug van de tot slaaf gemaakten.

De half uur durende, muzikale solovoorstelling Leonora is het voorlopig resultaat van een uitgebreid onderzoek van theatermaker en regisseur Koen Verheijden en speler June Yanez, en dat volgend jaar moet uitmonden in een grootschalige locatievoorstelling in Zeeland. De voorstelling is voor een groot deel gebaseerd op gesprekken met Angelique Duijndam, die zich hard maakt voor een nieuw slavernijmonument in Vlissingen.

We zien twee vrouwen: de achttiende-eeuwse Leonora, een tot slaaf gemaakte vrouw die de plantage op Curaçao ontvluchtte door zich te verschuilen op een schip dat naar Vlissingen koerste. En we zien een hedendaagse vrouw, die verwoed strijdt voor een herdenkingsmonument voor de slavernij, op de boulevard in Vlissingen. De gemeente reageert zacht gezegd verkrampt, perst er met moeite nog iets uit in de trant van ‘heel erg natuurlijk: discriminatie, bah bah – maar is een monument nu echt nodig?’ En natuurlijk, tenenkrommend: ‘Wakkert dat niet alleen maar polarisatie aan?’

Door voortdurend tussen de twee tijden te schakelen, leggen de makers – met gevoel voor humor, maar zonder de urgentie van hun werk teniet te doen – de parallellen tussen twee tijden, de twee vrouwen bloot, die beiden categorisch door hun (vaak mannelijke) omgeving worden afgewezen maar toch energie destilleren uit hun eigen wilskracht. Ook wordt inzichtelijk hoe de omgeving – al eeuwenlang – reageert op de confrontatie met onrecht: verwrongen zoeken ze, de ene drogreden op de andere stapelend, naar argumenten en manieren om het te bagatelliseren, ridiculiseren of het in ieder geval niet op zichzelf te hoeven betrekken.

Net als in zijn prachtige Paradevoorstelling Eromenos eerder deze zomer, combineert regisseur Koen Verheijden een gedurfd kleine en kwetsbare speelstijl met een uitgesproken theatrale taal, met veel nadruk op vorm. Grote spil is het genereuze en kwetsbare spel van Yanez, waarin mededogen en woede zich verenigen.

Misschien is Leonora wel daadwerkelijk een verre voorouder van deze hedendaagse activist, met die mogelijkheid wordt zeker gespeeld, maar misschien ook niet: vaststaat is dat deze vrouwen door de eeuwen heen met elkaar verbonden zijn door hun rituelen. Deze korte solo schept hoge verwachtingen voor het omvangrijkere project dat hieruit voort gaat vloeien, en dat volgend jaar te zien zal zijn op het Zeeland Nazomerfestival.

Foto: Wieke van Rosmalen