Het uitgangspunt is sterk: om de huidige chaos in het Midden-Oosten te begrijpen, moet je weten hoe het komt dat er al decennialang oorlog wordt gevoerd in dit gebied. Een tipje van de sluier: de Engelsen en de Fransen zijn de schuldigen.

Theatermakers Sadettin Kırmızıyüz en Marjolijn van Heemstra namen, samen met regisseur Eva Line de Boer en drie stagiaires van de acteursopleiding, de iconische film Lawrence of Arabia (1962) onder handen in een poging iets te vertellen over hoe de acties uit het verleden doorwerken op het heden. Dat de film vol historische missers zit, werkt hierbij in hun voordeel. Ze bieden zevenentwintig nieuwe perspectieven, nieuwe inzichten in de personages en gebeurtenissen in de film. Dat levert een hele berg komische en helaas net iets te weinig echt pijnlijke scènes op.

In een bijna bordkartonnen decor (Sacha Zwiers), met geschilderde zandduinen, een diaprojector, een opblaaszon en veel plastic kistjes, vertolken de vier spelers de personages die in de film geen of te weinig stem hebben gekregen. Ze vertellen leuke wetenswaardigheden over schmink, grote (nep)neuzen, de homo-erotische lading van de film, en de invloedrijke mensen die in de film niet getoond worden. Want ja, T.E. Lawrence was tijdens de Eerste Wereldoorlog daadwerkelijk de aanvoerder van de Arabieren tegen de Ottomaanse onderdrukkers. Maar zo’n indrukwekkende figuur als door Peter O’Toole gespeeld, was hij in werkelijkheid niet.

De tekst van Marjolijn van Heemstra (ze staat ditmaal niet zelf op het podium) is goed geconstrueerd, hoewel het soms wat moeilijk is om alle aan de film toegevoegde feiten in de juiste context te kunnen plaatsen. Het is bovenal een zeer interessant artistiek en inhoudelijk uitgangspunt: het corrigeren van de gesimplificeerde geschiedenis die door een film de ‘waarheid’ is geworden.

Voortdurend is voelbaar dat er nog veel meer te zeggen valt over de film en de geschiedenis van het Midden-Oosten dan in het bestek van deze voorstelling past. Het is dan ook enorm jammer dat de spelers – drie jonge honden onder leiding van oudgediende Kırmızıyüz – deze complexe inhoud met een wat houterige speelstijl en op een poppenkast-achtige manier vormgeven.

Natuurlijk is het komisch als ze grappen maken over hun onzekere positie als stagiair, een stem geven aan een stemloze kameel, of als ze proberen iets van hun eigen familiegeschiedenis te spiegelen aan het grote verhaal. Maar het is te voorspelbaar, te flauw en vaak ook te particulier. De in potentie prikkelende, misschien zelfs confronterende inhoud raakt ondergesneeuwd door al die leukdoenerij en de zichtbare pogingen van de stagiaires om het gehele pallet van hun acteervermogens te tonen, leidt enorm af.

Wat minder lolligheid had deze Lawrence of Arabia een heleboel goed gedaan. Dan was de fatalistische fata morgana die aan het eind geschetst wordt, pas echt een klap in het gezicht geweest.

Foto: Sanne Peper