Lamentations@12 bestaat uit vier delen, die zich afspelen in verschillende periodes van de turbulente geschiedenis van Zimbabwe (1895-2015). Elk deel begint luchtig, met één of twee jonge meisjes. Ze spelen, dansen of zingen. Soms plagen ze elkaar en worden ze boos op elkaar. Dan dringen oorlogen en conflicten hun wereld binnen. Ze worden verkracht, mishandeld, van hun dierbaren beroofd of zelfs vermoord. De geschiedenis blijft zich herhalen voor deze meisjes van twaalf.
Het (grotendeels) Engelstalige Lamentations@12 werd geschreven door Gertrude Vimbayi Munhamo, die samen met Dalma Chiwereva ook tekende voor het spel. Beide actrices vertolkten hun verschillende rollen met een indrukwekkende intensiteit. Vimbayi Munhamo blonk vooral uit door haar tekstbehandeling: wat haar twaalfjarige meisjes aan het publiek vertellen ging door merg en been. Chiwereva vulde dit uitstekend aan met haar fysiek ijzersterke spel: van verkracht en vermoord speelkameraadje tot naargeestige verkrachter, ze schakelde moeiteloos tussen de verschillende uitersten.
Dankzij het sterke spel én de muzikale begeleiding van Lewis Ndlovu grijpt Lamentations@12 ook naar de keel bij een publiek dat weinig of niets weet van de geschiedenis van Zimbabwe. Daarbij helpt het dat producer en acteur Daves Ghuza na afloop van het stuk een dialoog met het publiek aangaat, waardoor de verschillende delen van het stuk alsnog van historische context worden voorzien.
Het eerste stuk speelt zich af tijdens de Matabele-Oorlogen, waar een jong meisje haar familieleden verminkt en verhangen ziet worden en vervolgens zelf wordt verkracht. Voor het tweede stuk wordt een sprong in de tijd gemaakt naar het nationalistische verzet van Mugabe en Nkomo in de jaren zestig. Een vrijheidsstrijder vermoordt een speelkameraadje van de hoofdpersoon en verkracht haar na een feest in het kamp op gruwelijke wijze.
Het derde stuk speelt in de jaren tachtig, toen Mugabe (een Shona) zo’n twintigduizend politieke tegenstanders en hun families (van een andere stam, de Ndebele’s) op brute wijze uitschakelde. We zien een jong meisje dat op school niet meer kan functioneren omdat ze haar familie vermoord en afgetuigd heeft zien worden en zelf verkracht is door ‘Shona dogs’. De lerares die haar van school stuurt heeft weinig begrip voor haar leed.
Het vierde stuk speelt in het heden, binnen een apostolische sekte die in Zimbabwe een flinke voet aan de grond heeft. Twee jonge meisjes van twaalf spelen even, maar onderbreken hun spel al snel. Een van hen is als achtste vrouw uitgehuwelijkt aan een profeet en moet bidden. De ander verveelt zich: ze is vroegtijdig van school afgehaald en moet boete doen voor de zondes van haar familie door zich elke nacht door verschillende mannen te laten verkrachten.
Lamentations@12 heeft onder Zimbabwaanse bezoekers veel losgemaakt, zo vertelt Ghuza na afloop. Steeds meer vrouwen treden, mede door dit stuk, naar buiten over het misbruik dat hen overkomen is. Maar het effect van Lamentations@12 is meer dan een Zimbabwaanse aangelegenheid: het doordringt het publiek van het lijden van jonge meisjes in conflicten overal ter wereld.
Foto: Bwette Photography
