Je kunt community theatre als ‘Stadium’ niet zomaar een op een naar een ander land met een geheel ander publiek verplaatsen. **
Dynamisch en fysiek spel, dat is wat het Chileense gezelschap La Re-sentida laat zien in een reconstructie van president Allende’s laatste dag in 1973. Hoe zou die dag van de coupe verlopen zijn met de kennis van nu? Dat is wat de voorstelling La imaginación del futuro laat zien. De hilarische reconstructie laat weinig heel van de socialistische droom van martelaar Salvador Allende.
Regisseur Marco Layera provoceert graag en dat doet hij doelbewust. In een land dat lang gebukt ging onder de dictatuur, moet theater immers taboes durven te doorbreken, vindt hij. Alleen dan baan je de weg naar reflectie op sociale structuren en culturele identiteit. Twee jaar geleden stond La Re-sentida ook al op het Holland Festival met de voorstelling Tratando de hacer una obra que cambie el mundo, een voorstelling waarin een groep acteurs het ultieme stuk poogt te schrijven dat de wereld moet veranderen. Nu is het gezelschap van Layera terug met La imaginación del futuro, een werk dat een gevoelige snaar raakt in de Chileense geschiedenis. De veelgeprezen icoon Salvador Allende wordt namelijk behoorlijk van zijn voetstuk gehaald.
La imaginación del futuro begint met de werkelijke rede, die Allende opvoerde vlak voor de door Amerika ondersteunde legercoup van generaal Pinochet. Direct na de coupe pleegde Allende zelfmoord; Chili zat vervolgens gevangen in een dictatuur van zeventien jaar. Op het toneel heeft Layera een televisieset ingericht. Het publiek is getuige van de opnames van de speech, die te volgen is op een beeldscherm links in het toneelbeeld. Acteur Rodolfo Pulgar lijkt als twee druppels water op Allende en zit dankzij een blessure in een rolstoel – een detail dat zijn rol nog kwetsbaarder maakt.
Na enkele zinnen wordt de beroemde speech in deze reconstructie direct al onderbroken door een hysterische groep ministers. Dat politiek voeren een spel is, weten we, maar La Re-sentida drijft het geheel nog verder op de spits. Terwijl de president wordt aangespoord zich meer te ontspannen en zich jeugdiger te gedragen wordt zijn speech herschreven. Met regelmaat worden de verhitte gemoederen demonstratief tot bedaren gebracht met een flesje cola light (een Amerikaans product!) uit de koeling. Maar het komt tot niets, de ministers vliegen elkaar in de haren en er volgt een ontslag, van de minister van cultuur natuurlijk!
Met stevig fysiek spel en sterke dialogen laat La Re-sentida de chaos zien waarin Chili zich begaf; het economische wanbeleid van Allende’s kabinet, de groeiende sociale spanningen, de corruptie en de repressieve politiemacht. Alles komt voorbij. Intussen dwingen de acteurs respect af met een hun virtuoze spel, behalve spelen kunnen ze ook rappen, zingen en dansen. Voortdurend wordt er geschakeld en voor de kijker, die ook de vertaling wil lezen, is dat tempo pittig. Maar La imaginación del futuro is niet alleen lollig, de scherpe cynische toon van de voorstelling bekritiseert het beleid van Allende steeds grondiger. Zonder zijn wanbeleid zou dictator Pinochet immers nooit aan de macht gekomen zijn.
Terwijl de president siësta houdt, komt de hachelijke waarheid bovendrijven. Onder het publiek wordt een merkwaardige collecte gedaan voor een arm Chileens jongetje, dat even later – in een hilarische musicalachtige strandscène met badpakken en dansjes – om het leven komt door een ‘verdwaalde kogel’. Geleidelijk aan wordt de voorstelling grotesker en de teksten grover. Bijvoorbeeld als de ministers een zakje cocaïne in Allende’s borstzak vinden en met hun witbesmeurde monden al het verderf in de wereld bovenhalen. Dan wordt de paus door het slijk gehaald, evenals Marine Le Pen en de Mexicaanse president.
Layera zet de geschiedenis van Chili in een breder perspectief, om zich ten slotte opnieuw tot Allende te richten in de vorm van een jong Chileens meisje dat verhaal bij hem wil halen ten aanzien van Pinochets daden. Een prachtige scène met een marionettenpop. Wie is verantwoordelijk voor wat? In deze wonderlijke reconstructie doet La Re-sentida met heel veel gevoel voor humor een poging die vraag te ontrafelen.
Foto: La Re-sentida
