Samen maakten Theater Artemis, Sadettin Kirmiziyüz en Marjolijn van Heemstra een voorstelling die als volledige titel heeft Kruistocht, een voorstelling gebaseerd op dat dikke boek van Thea Beckman over die kinderen die heel ver moeten lopen en die ene jongen in die moderne broek. Ondertitel: Over het vijanddenken vroeger en nu. Dat legt alvast fijn uit wat je gaat zien als je naar deze voorstelling komt kijken. Maar het is maar goed dat Theaterkrant geen hard maximum aan het aantal woorden in een recensie stelt, anders volgden nu bijna alleen nog die vervelende sterren. En dat zou zonde zijn, want de voorstelling legt pijnlijke dilemma’s bloot, zit heel slim in elkaar en raakt.

‘Rising Spirit’, staat in witte letters achterop de trui van de lange jongen die meeloopt in deze antikinderkruistocht. Alle bonte kostuums, uit vlaggen, lappen en goudkleurig folie bij elkaar geknoopt (door Liesbet Swings) zijn stilletjes afgelegd en nu zien we hun eigen kleren. Bijna anderhalf uur lang trok de stoet jongeren van links naar rechts over het toneel, eerst in silhouet achter een doek met daarop een print van een bos (een decor van Sacha Zwiers), daarna in het volle zicht. Lopen, lopen, lopen, in gelijkmatig tempo, met afgewend gezicht, de blik op de voeten van degene die voor ze loopt. Of op het scherm van de smartphone. Rising Spirit – kinderen zijn weerbaar, de gedachte bij uitstek die opvoeders troost biedt.

Deze Kruistocht is dus geen enscenering van het boek, zoals uit die titel al valt te destilleren. In regie van Jetse Batelaan kijken we naar twee theatermakers, Kirmiziyüz en Van Heemstra, die dat dikke boek uit hun jeugd herlezen met de blik op hun jonge kinderen: de Prins en de Pasha. Ze hebben rugzakken op en de boys onzichtbaar in de buggy. Ze hebben een werptent mee en met alle hoop en plannen voor zich en de kinderkruistocht achter zich is hun speelruimte zichtbaar beperkt.

Met hun eigen boekverslagen uit de brugklas in de hand delen ze hun visie van toen op het boek. ‘Oh ja, wij deden niet aan titelverklaring hoor’, zegt Van Heemstra met ironie wanneer Kirmiziyüz de zijne voorleest. En dan volgt half gespeeld en half verteld het relaas van hoe ze in de voetsporen van de geschiedenis op reis zijn gegaan. Het zijn twee sterk talige, verhalende makers, terwijl Batelaan taal eerder als onderdeel neemt in een associatieve collage van beeld en beweging. De samenwerking levert een voorstelling op die van licht naar donker verhaallijn en associatie bij elkaar brengt. Die past in de lange historie van Theater Artemis waarin theater wordt gemaakt dat zowel appelleert aan de wereld van de jonge kijkers als aan die van volwassenen.

Kruistocht legt al die dilemma’s bloot die spelen tussen grote en kleine mensen: hoe we liegen om een nieuwe waarheid te maken, hoe we boos zijn en toch van elkaar houden, hoe we door vast te houden de moed verzamelen om los te kunnen laten. Hoe we De wielen van de bus zingen, alle 99 coupletten lang, om zelf niet te hoeven janken dat we naar huis willen als de regen de tent wegspoelt en al het nieuws slecht of fake is, vanuit Calais, de Middellandse Zee, Afghanistan. En hoe een jeugdboek een mensbeeld vangt dat verloren lijkt. Daar op die bladzijden, daar vind je het terug, levend en wel. En wat is ervan terecht gekomen?

Het beeld van Rising Spirit en de andere jongeren, traag voortlopend dwars door alle strubbelingen, stoïcijns onder slecht weer, kwijtgeraakte attributen, ruzies op de scène, is dat van die weerbaarheid van kinderen. Ze zetten door, want ze geloven dat er ergens aan het eind van die tocht een wonder wacht. Of dat nu de zee is die wijkt of ouders die nooit meer ruzie maken, een carrière als rapper of wat dan ook. Later als ik groot ben. Daar zijn ze naar op weg. Dat in contrast met die twee ouders die tegen de tijdgeest in proberen iets van het optimisme uit hun jeugd vast te houden in de opvoeding: dat raakt.

Foto: Kurt Van der Elst