Een film in je hoofd creëren, dat is het ultieme, hersenprikkelende doel van het geïllustreerd docuhoorspel Kopfkino. Dat kan tijdens de momenten waarop er even niets gebeurt en je kunt nagenieten van alle informatie in woord, beeld, knutselstukjes, boekjes en foto’s. Heel even is het stil in je koptelefoon, heel even is er een pauze in het radioverslag van drie meiden die een flatgebouw doorzoeken. De “radiogolven van de verbeelding” vinden hun bestemming.
Annelies Van Hullebusch maakt al dan niet onder de vleugels van Feikes Huis en van Rieks Swarte producties met veel papiertjes, boekjes, tekeningetjes, dingetjes, poppetjes, vouw- en knipwerk. Haar geboortedorp bracht zij tot leven, een eigen wereld zette zij op kaart, en Godfried Bomans liet zij als een poppetje met een boekje overleven op Rottumerplaat. Die manier van theatermaken met allerlei dingetjes vinden we – tot onze vreugde – ook in Kopfkino.
Twee aan twee zitten we wat geklemd in schoolbankjes. In de lessenaars liggen allerlei attributen waarmee we na instructies iets moeten doen. Via de koptelefoon krijgen we hele verhalen te horen over de queeste van drie vrouwen door de appartementen. Er zijn gesprekken met bewoners en makelaars, er is de geschiedenis van de buurt en de inplanting van de gebouwen in de streek als betrof het een eiland. Speculaties over relaties tussen bewoners, na het ontdekken van een pakketje brieven, zorgen voor het nodige gegiechel.
Anderhalf jaar geleden brachten de makers deze productie op locatie aan de rand van Borgerhout bij Antwerpen. De toeschouwers zaten in de schoolbankjes op de berm van een straatweg en keken uit op twee robuuste flatgebouwen. Alle informatie en instructies kregen ze via de koptelefoon. De gezichten van de stemmen zagen ze niet. Die miste ik toen. Nu, in de herwerkte zaalversie zitten we ook twee aan twee aan de lessenaar met de spulletjes, maar zien we vlakbij ons de twee radiomaaksters Annelies Van Hullebusch en Katharina Smets aan het werk.
Een warme schalksheid straalt van hen af. Ze doen verslag van hun zoektocht die ze samen met theatermaakster Wanda Eyckerman maakten. Ze spreken hun teksten, geven aanwijzingen aan elkaar, helpen het publiek als ze iets uit de lessenaar moeten halen en in elkaar knutselen, ze bedienen de knopjes, plakken post-it’s, leggen doosjes op hun bureaus. Katharina zorgt op gepaste tijden voor de geluidjes en klankeffecten, Annelies maakt het hoorspel ook visueel en tekent op transparanten. Dat alles wordt via een overhead geprojecteerd op een groot scherm achter hen.
Ze presenteren samen de kringloop van een woonblok, dat ontstaat uit het niets, op een eiland, bloeit en vervalt. Als het leven van de mensen die in de flat wonen, die komen en die gaan, die er geboren worden, opgroeien, naar boven verhuizen, als naar de top van een berg waar een boom groeit, en waaruit je tuimelt als je te oud bent, om dan beneden in aarde te vallen waaruit dan weer nieuw leven kan ontkiemen.
Wij volgen de twee vertelsters in hun studio, terwijl we dingetjes uit onze lessenaar moeten halen. Boekjes met foto’s van vroeger van het flatgebouw, met interieurs van appartementen, met vakantiefoto’s van bewoners, met fragmenten uit liefdesbrieven. We zetten een maquette van het gebouw op een paal, hangen vlaggetjes uit. Treffend zijn de cassettedoosjes met een zeilbootje in miniatuur en een piepklein mannetje op een lange lucifer. Ze doen denken aan de minimensjes die straatartiest Slinkachu ergens in de stad in een tafereel plaatst en die door de toevallige voorbijganger al dan niet opgemerkt worden. Als ze het zien, dan geeft dat een aparte kijkervaring. Dat is in Kopfkino ook zo. Maar nu ben je er als toeschouwer niet toevallig en word je gestuurd in je belevenis. Annelies Van Hullebusch weet als geen ander met haar knip- en plakwerk, met haar tekeningen, met haar knutselwerk, met haar theater der dingen een blijvende indruk na te laten. Als je nu een desolaat flatgebouw ziet, zul je er wellicht een eigen film in je hoofd over maken.
Foto: Clara Hermans
