Breien heeft iets magisch. Je begint met één lange draad, smaakvol opgerold tot een perfect ronde bol. Ingewijden kennen de geheime handelingen en manipulaties waarmee ze die draad zo in de war kunnen maken dat hij verandert in bijvoorbeeld een trui. Het Zweedse Cirkus Cirkör verwerkt die magie in een sterk vormgegeven circusvoorstelling.

Circus bestond vroeger uit een verzameling kunsten. Die werden steeds moeilijker en dan kwam er een nieuwe reeks kunsten. Het Nieuwe Circus bestaat uit ongeveer diezelfde verzameling acts (het moet heel moeilijk zijn om nieuwe te bedenken) maar ze worden anders gepresenteerd: minder als topsport en meer als een mooi vormgegeven verhaal of een sfeervol geheel. De beheersing van verbluffende technieken is niet langer een doel op zich, maar staat in dienst van zorgvuldig gecomponeerde voorstellingen. Dieren zijn daarbij niet nodig.

Die manier van werken heeft op vele plaatsen in Europa en daarbuiten nieuw publiek voor het circus gewonnen. De bekendste groep is het internationaal opererende Cirque du Soleil, maar er zijn er veel meer. Zoals het Zweedse Cirkus Cirkör, dat nu met Knitting peace door Europa reist.

De gedachte dat breien de wereldvrede dichterbij kan brengen is niet nieuw. Al achter in de jaren zestig zong Hetty Blok in Ja zuster, nee zuster: ‘Als de mannen tussenbeien/ eens gezellig gingen breien/ met een knotje van die blauwe gemêleerde wol,/ dan was ’t uit met die ellende,/ dan was ’t nergens meer een bende/ en ’t was eindelijk eens vrede op de wereldbol.’

Zo expliciet als Annie Schmidt stelt de groep het niet, maar het is een feit dat je na het zien van Knitting peace met weinig krijgshaftige gedachten het theater uitkomt. Het begint al voor het gordijn, waar Aino Ihanainen als een Icarus van nu aan haar armen haar eigen vleugels breit – dat stemt al buitengewoon vreedzaam. U kunt trouwens zelf naar de groep mailen waarom u breit, waar u naar streeft in het leven en of breien voor de vrede volgens u mogelijk is.

Als het gordijn opengaat, hangt er een netwerk van touw naar beneden. Door de kleur van de touwen, net niet wit, voor negentig procent gemaakt van afval uit de T-shirtindustrie, en de subtiele belichting (een sterk punt van de show) lijkt het alsof de etherische witte wezens op het podium in een ijsgrot opereren. Ze balanceren op bollen, draaien rond in hoepels, turnen aan ladders waarvan steeds een tree wordt afgetrokken (de mensen van Cirkus Cirkör moeten kunnen knopen als de beste zeeman), dansen op slappe koorden en raken op gevarieerd virtuoze manieren verstrikt in bossen touw die er ondanks hun ongedwongen enscenering altijd smaakvol blijven uitzien. Aan de draden hangen en draaien de artiesten, ze klimmen erin en dalen erlangs af, ze lopen eroverheen en Alexander Weibel Weibel berijdt ze zelfs met een eenwieler terwijl hij viool speelt. Dat doen zelfs spinnen ze niet na.

De muziek is het enige minpunt van de voorstelling. Samuel ‘LoopTok’ Andersson combineert in zijn compositie dreinerigheid met eindeloze herhaling (Cirkus Cirkör neemt de tijd voor zijn acts) en een lompe beat die de strijd aangaat met de poëzie van de voorstelling. Intussen blijft er veel moois over: sterke acrobatiek, fraai uitgelichte balanceeracts, een prachtige vormgeving. Deze week kunt u Knitting peace nog zien in Den Bosch bij Circo Circolo.

Foto: Mats Bäcker