Meer dan een half miljoen verkochte exemplaren van Judas, de Holleeder familiekroniek van Astrid Holleeder, vertalingen in het Duits, Zweeds, Deens en Engels, en er wordt gewerkt aan een Amerikaanse (Steven Spielberg) én een RTL tv-serie. Kortom, Astrid Holleeder beleeft eindelijk eens wat plezier aan haar criminele broer Willem. En je hoeft geen professionele waarzegger te zijn om te voorspellen dat er ook nog weleens een graphic novel en een musical over de Holleedertjes zullen komen. Maar eerst kunnen we al naar het theater voor de toneelversie van Judas.

Het boek van Astrid Holleeder bevat tientallen smeuïge en soms hartverscheurende details over de gestoorde Holleeder-familie uit de Amsterdamse Jordaan. De ellende begint bij pa Holleeder, een dronkenlap (als werknemer bij Heineken kon hij de hele dag goedkoop aan bier komen) die zijn gezin terroriseerde en geen enkele reden nodig had om vrouw en kinderen in elkaar te meppen. Dat psychopathische gedrag werd door de oudste zoon Wim feilloos gekopieerd, nadat hij zich als tiener had onttrokken aan het gezag van zijn vader. Zijn misdadigersnaam zal altijd verbonden blijven met de ontvoering van biermagnaat Freddy Heineken en het deel van het losgeld dat nooit boven water is gekomen.

De inhoud van het boek van Astrid is inderdaad gefundenes Fressen voor filmmakers, maar voor de lezer is het een behoorlijke klus om de 570 pagina’s door te komen. De jongste zus van Willem, die zich uit haar bedompte milieu heeft geknokt en advocaat is geworden, heeft niet echt een gouden pen. Als alle herhalingen en overbodigheden worden geschrapt, dan is het boek opeens 200 pagina’s dunner.

Zo bekeken is een theatervoorstelling van een paar uur een uitkomst, zeker als die voorstelling op een hele indringende manier de kern van het boek weet te raken. En dat hebben scriptschrijver Sofie Kassies en regisseur Johan Doesburg voor elkaar weten te krijgen. Die kern is: Als Willem in 2012 zijn straf voor afpersing heeft uitgezeten en weer zijn plek in het circuit wil heroveren, zet hij alle middelen in, waarbij hij zijn zussen en moeder meedogenloos het mes op de keel zet.

Kassies is – in overleg met Astrid Holleeder – vrij met het boek omgegaan. Op een groot geprojecteerde foto van Willem aan het slot na, zien we de werkelijke hoofdpersoon niet op het toneel. Zijn naam wordt niet eens genoemd. We zien alleen de moeder, die heen en weer wordt geslingerd tussen haar natuurlijke moedergevoelens en de weerzin tegen de zoon die ze gebaard heeft, de zussen Sonja en Astrid en haar dochter Sam. Die zwangere toneeldochter van Astrid lijkt niet op de werkelijke dochter, maar past zo beter in het rijtje van sterke vrouwen. Door volledig te focussen op deze vier vrouwen (en het baby’tje – een meisje – dat Sam aan het slot met de drie andere vrouwen ‘deelt’), krijgt het stuk een uitgesproken feministisch karakter en dat komt weldadig over tegen dat krankzinnige, gewelddadige machogedrag van Willem.

De premièregasten in het extra beveiligde Amsterdamse theater De Meervaart kregen na afloop allemaal een gesigneerd exemplaar van Dagboek van een getuige, het vervolg op de bestseller Judas van Astrid Holleeder. De publiciteitsmachine van ‘de andere Holleeder’ draait op volle toeren, en dat zou in de rechtszaal nog weleens een probleem kunnen opleveren. Want Willem Holleeder is op dit moment alleen nog maar verdachte in een liquidatieproces. De dreigende blik in de ogen op de foto aan het slot van de voorstelling is niet minder dan een schuldigverklaring, en dat is niet helemaal de juiste volgorde in de rechtsgang.

Los van dat ietwat onbesuisde slot is Judas een geweldige, beklemmende voorstelling met een vierkoppige topcast. Ook zonder het decor dat uit louter doodskisten bestaat wordt de strot regelmatig dichtgeknepen. Met name Trudy de Jong als moeder van de harteloze crimineel weet de zaal tot aan de achterste rij met haar verdriet en wanhoop te vullen. Maar ook de drie anderen spelen hun rol helder uit: Margo Dames als zus Sonja is een niet al te snuggere Jordanese schoonheid, zonder er een karikatuur van te maken, Eva van de Wijdeven overtuigt als de gefrustreerde dochter, die haar moeder kwijt raakt omdat die constant in de pas van haar broer moet lopen, en Renée Fokker geeft een perfect beeld van een verscheurde vrouw, die zoveel ballen tegelijk in de lucht moet houden: geen wantrouwen wekken bij Willem, die haar vertrouwt, haar baan als advocaat volhouden, de familie niet uit elkaar laten vallen en voorzichtig heen en weer dansen met het Openbaar Ministerie om haar broer levenslang achter de tralies te krijgen. Die broer heeft vanuit de gevangenis al een prijs op het hoofd van zijn Judas-zussen gezet.

We vergeten even de slotfoto, en dan blijft over een psychologische familiethriller waarvan ook bezoekers in het buitenland kunnen sidderen.

Foto: Bob Bronshoff