Jasperina de Jong (81) nam in 2002 afscheid van het theater. Sindsdien woont ze midden in een prachtig bos in de Achterhoek. Ze verzorgt de tuin, laat de honden uit, en neuriet nog weleens een vrolijk melodietje. Maar zingen doet ze niet meer. Dat is te zien in de documentaire Jasperina: Op eenzame hoogte, die sinds gisteren in Nederlandse bioscopen te zien is.

De documentaire is een portret van cabaretière Jasperina de Jong, samengesteld uit archiefbeelden, foto’s, krantenartikelen en televisiefragmenten, aangevuld met beelden van haar leven nu. Als carrièrevrouw en moeder fungeert De Jong vanaf de jaren zestig als rolmodel voor de vele vrouwen die haar voorbeeld zouden volgen. Ze heeft een indrukwekkende loopbaan op haar naam staan. Ze is de eerste cabaretière die met een soloprogramma in Carré staat, speelt de hoofdrol in musicals over Fien de la Mar en Marlene Dietrich, en is te zien in speelfilms. Twee jaar geleden verscheen de eerste musical over haar, en nu dus een documentaire.

Met haar no-nonsens mentaliteit blonk De Jong uit in het neerzetten van ironische vrouwtypes. In al haar scènes was haar bijzondere kwaliteit te zien: haar prachtige zangstem, exacte dictie en energieke acteerwerk, alles versterkt door de teksten van haar vaste schrijvers, Guus Vleugel en Ivo de Wijs. De documentaire toont veel fragmenten van haar voorstellingen, maar alleen als ze haar levensverhaal ondersteunen. Liedjes als ‘Een pilletje voor de pep’, ‘Callgirl’ en ‘Roll another one’ – een lied dat ze onderweg naar een optreden uit haar hoofd leert – passen daarbij. De grote hit ‘De Wandelclub’ ontbreekt.

De documentaire laat zien hoe De Jong worstelde met het met elkaar rijmen van haar moederschap en carrière. Het was best weleens vermoeiend, en ze had ook weleens heimwee naar haar zoon, zegt ze in een interview, maar ze had weinig keus. Als de kartrekker van elke show waar ze in zat, kon ze niet zomaar vrij nemen. Haar man en regisseur Erik Herfst was vaker thuis, en een grote steun. Toevallig bleek haar zoon geïnteresseerd in theaterlicht, en raakte hij later betrokken bij het lichtontwerp van haar voorstellingen.

Documentairemaker Simone de Vries heeft ervoor gekozen om alle voice-overs uit interviews met De Jong te halen, waardoor de cabaretière zelf het commentaar verzorgt bij alle beelden. Het geeft de documentaire een intieme kwaliteit. De Vries spreekt met Jasperina in haar huis in het bos, maar krijgt niet veel los. Het theaterleven is een afgesloten hoofdstuk voor de nuchtere cabaretière en ze heeft alles al zo vaak verteld. Veel belangrijke voice-overs over de theatercarrière van De Jong zijn daarom afkomstig uit een openhartig interview dat het voormalige Theaterinstituut Nederland heeft opgenomen kort na haar afscheid. Voor archiefdoeleinden, niet uitgezonden op de televisie.

AVRO TROS en Windmill Film gaven de opdracht voor de documentaire. Het is een mooi portret geworden van een onvermoeibare vakvrouw en moeder, die geniet van een welverdiend pensioen. Want het moge duidelijk zijn: haar carrière is dan wel afgesloten, zijzelf is nog springlevend.

Foto:  ANP KIPPA