Isotopia

Hoe ziet Europa er over twaalf jaar uit? In Isotopia dient de nabije toekomst zich aan in een sombere tint. Onder filmische regie wordt het noodlottige verhaal geschetst van twee mensen die hun heil zoeken in een systeem dat volledige bescherming biedt tegen een ingestorte economie. ‘Op deze grond heeft niemand pijn.’ De valsheid in deze belofte laat zich al snel blootleggen: met beeldend spel, ontroerende choreografie en vermakelijke absurditeit.

‘Volledige trans… transparantie voor… voor de veiligheid!’ Een man in een verloederd wit hemdje roept in een vlaag van hysterie waar hij voor staat. Hijgend en strompelend probeert hij zijn partner te herinneren aan het belang van secure bewaking. Hij komt nauwelijks uit zijn woorden. Zij wil hem alleen zo snél mogelijk in bed krijgen. Hij heeft tenslotte genoeg slaappunten nodig om zijn rating op een degelijk niveau te houden. Alleen zo blijft hij een waardig lid van Isotopia en kan hij er in zijn rol als ingenieur voor zorgen dat de camera’s alles en iedereen vastleggen. Overal. Ondanks de persistente adviezen van zijn partner lijkt de man weg te zakken in een draaikolk van paniek en paranoia. De laatste waarschuwing is hem ook ontgaan: ‘Als ze je pakken, is het je eigen schuld.’

Wanneer Ben en Valerie door hyperinflatie en digitalisering hun banen en huis kwijtraken, wonen ze noodgedwongen in hun auto. Europa is in een staat geraakt waarin plunderingen en orgaanhandel de straten domineren en een vorm van uitzicht is er niet. Als het stel de wanhoop nabij is wordt hun een aantrekkelijk aanbod gedaan. Een dame die Valerie herkent van het academisch ziekenhuis waar ze eerst werkte, vertelt haar over een functie die perfect bij haar zou passen. Op een plek waar alles perfect geregeld is. Voor Ben is er uiteraard ook een geknipte rol.

De twee twijfelen geen moment aan deze geweldige mogelijkheid, en komen vervolgens terecht in het volmaakte ‘Isotopia’. Hier functioneert iedereen naar behoren en wordt dat grondig in de gaten gehouden met bewakingscamera’s en constante virtuele beoordelingsformulieren. Tot benauwens toe. De verkregen stabiliteit en het comfort van hun accommodatie zorgt ervoor dat Ben en Valerie zich al snel verliezen in hun nieuwe rollen. Met alle gevolgen van dien.

Anna Raadsveld en Ali Ben Horsting slepen het publiek met aanstekelijk spel door een universum dat doet denken aan dat van Charlie Brooker’s Black Mirror. Vanaf het begin van de voorstelling – nog voordat Ben en Valerie aankomen in Isotopia – wordt een sfeer geschept die laat blijken dat er iets totaal mis is. Als Valerie hun verhaal begint te vertellen, is de ruimte inktzwart, met enkel een ijzig koud licht dat haar duidelijk genoeg in beeld brengt. De toon is vrijwel direct gezet. Gedurende de rest van de voorstelling wordt de grimmigheid deels bepaald door Valeries gemaakte blijmoedigheid, dan weer door de vreemde lusteloosheid van Ben. De balans die de personages met elkaar bereiken, komt harmonieus samen in de afwisselend beminnelijke en opgewekte choreografieën die de voorstelling aan elkaar rijgen.

Regisseur Liliane Brakema slaagt er met deze afwisselingen in om een duister narratief uit te beelden in een geromantiseerde, bijna musical-achtige stemming. De tekst met bijdragen van Melissa Knollenburg is creatief in elkaar gestoken, bijvoorbeeld met dialogen die soms motorisch worden herhaald omdat een van de camera’s de beelden van het stel schijnbaar terugspoelt. Deze creatieve insteek zorgt op momenten voor een dosis absurditeit en doet regelmatig vergeten dat we met een situatie te maken hebben die totaal niet grappig is.

Of technologische ontwikkelingen ons binnenkort de (mentale) afgrond in jagen, is in onze hedendaagse samenleving een sluimerende vraag. Dat inflatie ons economische klimaat nu al een tijdje teistert is feitelijk. Dat maakt dat Isotopia van &Brakema producties een dystopische situatie uitdaagt die helemaal niet zo ver weg hóeft te zijn.

Foto: Sanne Peper