‘Ga naast elkaar zitten op een trap, een lage muur of een andere plek waarop gezeten kan worden. Kom één voor één aan met onregelmatige tussenpozen, en ga zitten met een zo regelmatig mogelijke afstand tot elkaar. Doe alsof je elkaar niet kent.’ Zo staat het op het briefje dat de deelnemers aan invisible van tevoren uitgereikt hebben gekregen.
Het is de eerste van de drie opdrachten die uitgevoerd moeten worden. Doel is om ‘het maatschappelijk aanvaardbare subtiel te ontregelen’. Het spel is bedacht door Yan Duyvendak, een van oorsprong Nederlandse theatermaker die al jaren in Zwitserland woont. Samen met mensen uit India, Nederland en Zwitserland bedacht hij tientallen acties die uitgevoerd zouden kunnen worden, allemaal zo veel mogelijk toegespitst op de lokale situatie. Omdat het gedrag van mensen op een marktplein in Goa nu eenmaal anders is dan dat van mensen op de Grote Markt in Groningen.
Op papier ziet het er allemaal reuzespannend uit en de verhalen van eerdere deelnemers, waarvan er een aantal afgedrukt staan op het instructiebriefje, brengen een voelbare spanning teweeg in de groep die zich heeft verzameld in de Groningse poptempel VERA. Daarvandaan zullen we vertrekken. Als anonieme toeschouwers zijn we binnen gekomen, als onzichtbare acteurs zullen we tweeënhalf uur later vertrekken.
Hopen we.
Maar het is zondagavond.
Op de doorgaans met toeristen, studenten en marktbezoekers volgepakte trappen op de Grote Markt zit nu bijna niemand. Op het plein slentert een enkele zwerver, iemand laat zijn hond uit en rechts voor de trappen is er enige activiteit van werklieden die de eerste attractie van de komende kermis opbouwen. In de lucht vliegt een vogel.
We mogen niet doen alsof we elkaar kennen, alle onderlinge communicatie moet verlopen via een speciaal aangemaakt WhatsApp-groepje. De eerste twijfel slaat toe. ‘Zijn er andere trappen waar we naartoe kunnen? We zijn eigenlijk alleen maar met elkaar…’, appt iemand. ‘Als we niet genoeg opvallen mogen we dan tegelijk 1 tree naar beneden?’, vraagt een ander.
Vanuit het thuisfront instrueert Duyvendak dat we alles mogen ‘zolang we de onzichtbare spanning erin houden’. Maar hoe doe je dat? Als we al acteurs zijn dan spelen we voor een lege zaal.
De meligheid begint in de berichtjes te sluipen. Als iemand appt dat het voelt als een oefening in mindfulness, onderschrijft een ander dat met veel haha’s en de opmerking dat deze actie immers in Goa bedacht is.
De opdracht is om elke actie niet langer te laten duren dan 20 minuten. Dus druipen we na die toegestane tijd keurig een voor een af en hergroeperen we ons voor een Italiaans ijssalon. We zijn het erover eens dat actie #13, getiteld Kom erbij, nou niet direct gebracht heeft wat we ons ervan hadden voorgesteld. Maar daarom niet getreurd, er komen er nog twee.
Actie #6 heet Tortelduifjes en gaat zich afspelen in een café. Daar gaan we als zes stelletjes aan verschillende tafeltjes zitten om vervolgens 20 minuten te zwijgen. Dat moet een wonderbaarlijk effect hebben op de andere bezoekers in het café.
Hopen we.
Maar het is zondagavond.
Het beoogde café blijkt gesloten, in alle andere cafés zijn de bezoekers op één hand te tellen. En zo sterft ook deze actie in welwillendheid. We doen ons zwijgende best maar geen mens die acht op ons slaat. Het barpersoneel lijkt die zwijgzaamheid zelfs wel op prijs te stellen.
Voor de laatste actie (#3, Pump up the volume), die zich afspeelt in hetzelfde café, moeten we in wisselend volume een gesprek voeren. Onze conversatie begint fluisterzacht om na enkele minuten langzaam in volume te stijgen en vervolgens naar een bijkans oorverdovend volume te reiken. Daarvan zal de barvrouw zeker opkijken!
Hopen we.
Maar het is zondagavond.
Ze heeft wel wat anders aan haar hoofd en gaat onverstoorbaar verder met het poleren der glazen.
Volgens Duyvendak is het de bedoeling van invisible dat we spelen met de regels van de openbare ruimte. Pas als je dat doet, merk je hoe sterk die regels zijn. Op een willekeurige zondagavond in Groningen blijkt die openbare ruimte weliswaar openbaar en ruim maar vooral angstaanjagend leeg. Tijdens de nazit, bedoeld om ervaringen uit te wisselen, blijkt iedereen het desalniettemin een geweldig leuke avond gevonden te hebben.
Graag had ik iets meer willen ervaren hoe het is om ‘door middel van kleine ingrepen te ondervinden dat het helemaal niet zo eng is om regels te overtreden’.
Maar ja, zondagavond hè.
Foto: Knelis
