Hoe kan je ontsnappen aan de werkelijkheid? Bestaat er een vluchtroute of moet je als in een escape room de juiste combinatie van verborgen sleutels zien te vinden? How To Exit A Reality (Attempt 1 of 19) is een filosofische, poëtische en komische performance over de de kracht en de grenzen van onze verbeelding.

Choreograaf Andrea Božić en beeldend kunstenaar Julia Willms, samen Tilt, zijn naar eigen zeggen een samenwerking aangegaan met de maan. Ze volgen in How To Exit A Reality (Attempt 1 of 19) de cyclus van Meton, waarin de maan elke negentien jaar terugkeert naar exact dezelfde positie ten opzichte van andere hemellichamen. Een poëtische metafoor voor de gedoemde pogingen van de makers om te ontsnappen aan de werkelijkheid van het theater, waar ze ondanks hun ongebreidelde fantasie telkens weer terug belanden.

In dagdagelijkse kledij beschrijven performers Billy Mullaney en Julia Willms de ruimte waarin ze zich fictief bevinden. Bij Willms is dat een gymzaal, bij Mullaney het huis van zijn grootmoeder. Om de verbeelding van de gymzaal te versterken, zijn met tape kleurrijke lijnen op de vloer aangebracht en een helder uitgelicht rechthoekig paneel doet dienst als deuropening in het huis van oma. Het licht verandert van kleur en richting wanneer de performers een andere ruimte ingaan. Verder blijft het toneelbeeld kaal en leeg, waardoor we op geen enkel moment de werkelijkheid van het theater kunnen vergeten.

De woorden van Willms en Mullaney zijn sterk genoeg om ons mee te nemen op een reis door ruimte en tijd. De ene werkelijkheid wordt op de andere geplaatst en zo bouwen ze een gave constructie die in tijd en ruimte een brug slaat van Utrecht in 1603 tot de maan in 2059. Punt van terugkeer is steeds de werkelijkheid van het theater. Al wordt ook de echtheid van die ruimte in twijfel getrokken, want een theater is net heel erg geconstrueerd. Elk ruimtelijk element heeft een doel, van de balletvloer tot de knoppen van de techniek. En misschien is de deur wel een geschilderde illusie, of gaat ergens een luik open als je het branddeken 360 graden ronddraait. Het spel van werkelijkheden raakt in How To Exit A Reality maar niet uitgespeeld.

Door de sobere aanpak in beeld geeft How To Exit A Reality maximaal ruimte aan het woord en de kracht van het vertellen, met de potentie om je helemaal mee te nemen in de werkelijkheid van het verhaal. De performers hebben een erg mooie en rustige vertelstijl. Ze nemen de tijd om te beschrijven wat ze zien, wat ze doen en hoe anderen handelen in hun ingebeelde ruimtes. Dankzij al die details zie je de ruimtes en gebeurtenissen makkelijk voor je. Het tempo geeft zelfs het gevoel dat je in een ruimtetuig zit en traag van de ene naar de andere werkelijkheid zweeft. De meanderende soundscape van geluidskunstenaar Robert Pravda versterkt dit.

De lengte van de gedetailleerde beschrijvingen van de verschillende ruimtes maakt misschien wel dat de aandacht in de bijna twee uur durende voorstelling af en toe verslapt, maar even zacht als die losliet, wordt de aandacht als vanzelf weer teruggeleid naar het verhaal, door een verandering in intonatie of een fysieke handeling van de spelers. Het is als bij een klassiek concert, waar je het ene moment helemaal in de muziek zit en dan weer even elders bent in gedachten, maar waar je aan het eind van de rit met een licht gevoel de zaal verlaat.

De werking van onze verbeelding is een fascinerend onderwerp waarover je veel langer dan twee uur zou kunnen fantaseren. Andrea Božić en Julia Willms weten met How To Exit A Reality (Attempt 1 of 19) over het concept van werkelijkheid te mijmeren op een fascinerende, bevreemdende en meditiatieve manier. Al doende etaleren ze de kracht van theater en fantasie, om te eindigen met een grapje: hoe kan je ontsnappen aan het theater? Niet door de zaallichten aan te doen maar door het theater simpelweg weg te toveren. Een vermakelijke en intelligente performance.

Foto: Marcus Lieberenz